Hai doanh nghiệp Việt bị Amazon 'đánh úp': 'Người ốm' 3 năm vẫn chưa hồi sức

Cả GIL và GMC vẫn trong giai đoạn khó khăn

HoSE cắt margin cổ phiếu GIL do lỗ, Amazon vẫn phủ bóng dài lên Gilimex

Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HoSE) vừa thông báo đưa 101,6 triệu cổ phiếu GIL của CTCP Sản xuất Kinh doanh Xuất nhập khẩu Bình Định (Gilimex) vào danh sách chứng khoán bị cắt margin. Đây là mã thứ 75 trên HoSE bị hạn chế giao dịch ký quỹ.

Nguyên nhân xuất phát từ kết quả kinh doanh nửa đầu năm 2025 khi công ty mẹ Gilimex lỗ sau thuế 69,6 tỷ đồng (cùng kỳ năm 2024 vẫn lãi 11 tỷ); doanh thu giảm mạnh từ 367 tỷ về còn 255 tỷ đồng; dòng tiền thuần âm tới 136 tỷ.

Báo cáo tài chính cho thấy tổng tài sản Gilimex tăng lên gần 3.500 tỷ đồng, trong đó hơn 50% nằm tại danh mục hàng tồn kho. Công ty vẫn nắm giữ gần 350 tỷ đồng tiền mặt, cùng danh mục đầu tư tài chính ngắn hạn tăng mạnh lên 507 tỷ. Tuy nhiên, nhiều khoản đầu tư đã và đang “bốc hơi” giá trị.

Đáng chú ý nhất là khoản đầu tư 61,2 tỷ đồng vào CTCP Garmex Sài Gòn (Mã GMC - UPCoM), với số lượng 2,337 triệu cổ phiếu. Giá trị sổ sách hiện chỉ còn 12,7 tỷ đồng, buộc Gilimex phải trích lập dự phòng tới 51,4 tỷ. Cổ phiếu GMC hiện có giá 4.400 đồng, phần lớn thời gian trắng thanh khoản, khiến Gilimex tạm lỗ gần 80% so với giá mua bình quân 26.200 đồng/cp. Đáng nói, đây đã là mức giá hơn 4 năm về trước.

Hai “nạn nhân” sau cú sốc Amazon

Được biết, cả Gilimex lẫn Garmex đều gắn với một câu chuyện chung: Phụ thuộc lớn vào Amazon. Cuối năm 2022, Gilimex gây sửng sốt khi đệ đơn kiện Amazon tại Tòa án Tối cao New York, yêu cầu bồi thường 280 triệu USD. Lý do Amazon - đối tác từng chiếm tới 80% đơn hàng - bất ngờ thu hẹp sản xuất, khiến Gilimex dư thừa năng lực, tồn kho lớn và lao dốc tài chính.

Từ chỗ là một trong những doanh nghiệp dệt may quy mô lớn, doanh thu gần 4.200 tỷ đồng năm 2021, Gilimex rơi vào chu kỳ giảm sâu (còn 936 tỷ năm 2023 và 711 tỷ năm 2024). Lợi nhuận sau thuế cũng lao dốc trên 90%, xuống dưới 30 tỷ đồng.

Garmex Sài Gòn - đối tác gia công từng phụ thuộc nhiều vào Gilimex - thậm chí còn thê thảm hơn: Ba năm liền thua lỗ, quy mô vốn teo tóp từ gần 830 tỷ (năm 2021) còn 363 tỷ, số lao động từ hơn 4.000 người giảm xuống chỉ còn 29. Một phần nhà xưởng phải chuyển đổi thành sân chơi pickleball để duy trì hoạt động.

Tình hình kinh doanh của Garmex Sài Gòn 4 năm gần nhất

“Treo thưởng” 20% nếu thắng kiện

Trong bối cảnh khó khăn chồng chất, cuối tháng 8/2025, Gilimex bất ngờ thông báo sẽ “treo thưởng” 20% trên tổng giá trị bồi thường có thể nhận từ Amazon cho những cá nhân, tổ chức tham gia vụ kiện. Động thái này được giới đầu tư coi như “canh bạc cuối” của doanh nghiệp. Nếu thắng kiện, Gilimex có thể hồi phục một phần nguồn lực nhưng nếu thất bại, gánh nặng tài chính sẽ càng thêm nặng nề.

Từ sự cố với Amazon, câu chuyện của Gilimex cho thấy rủi ro cực lớn khi doanh nghiệp phụ thuộc quá nhiều vào một khách hàng. Một “cú đánh úp” từ đối tác có thể khiến cả hệ sinh thái liên quan sụp đổ, như cách Garmex Sài Gòn gần như bị “hút cạn” sức sống khi Gilimex mất đơn hàng.

Hiện tại, dù còn nguồn tiền mặt và tài sản, Gilimex vẫn phải đối diện với bài toán lợi nhuận âm, hàng tồn kho phình to và khoản đầu tư tài chính bào mòn. Việc HoSE cắt margin càng làm cổ phiếu GIL thêm khó hút dòng tiền. Trên thị trường, giới đầu tư dõi theo vụ kiện Amazon như “phao cứu sinh” duy nhất, bởi nó không chỉ ảnh hưởng tới Gilimex mà còn cả những doanh nghiệp vệ tinh từng phụ thuộc vào tập đoàn này.