Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá: Nếu hiểu rõ sẽ thấy EVN không lỗ, chỉ chênh lệch dòng tiền

Chia sẻ tại tọa đàm “Phát triển bền vững ngành điện - Những vấn đề đặt ra” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức sáng 10/9, ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), khẳng định khoản lỗ không phải do EVN tự tính rồi tự công bố, mà đã được kiểm toán và EVN công bố theo số liệu kiểm toán.

Theo ông Thỏa, cần làm rõ nguyên nhân con số này xuất hiện từ đâu. “Nếu không giải mã được thì rất khó đồng thuận trong xã hội, cứ nói lỗ. Tức là người ta phản ánh tại sao khi kinh doanh có lãi thì không thấy nói gì, mà lỗ thì lại đổ vào đầu dân…”, ông nêu. Ông cũng cho rằng không nên dùng từ “lỗ”.

Lý giải cho việc này, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá cho biết: “Chúng ta hiểu đơn giản lỗ của sản xuất kinh doanh là tổng doanh thu nhỏ hơn tổng chi phí. Mà nguyên nhân là do giá bán ra nhỏ hơn giá thành sản xuất. Rất đơn giản như vậy.

Hàng hóa thông thường trong cơ chế thị trường, kinh doanh theo thị trường và giá do thị trường quyết định. Như vậy thì lời ăn, lỗ chịu. Nếu lỗ là đơn vị phải tự chịu trách nhiệm lấy. Nếu do doanh nghiệp làm ăn yếu kém, do quản trị không tốt, dẫn đến giá thành cao, thị trường không chấp nhận, giá trị xã hội không chấp nhận thì buộc phải chấp nhận lỗ. Lời ăn, lỗ chịu. Nếu EVN cũng là một đơn vị làm ăn như thế thì chúng ta không phải bàn ở đây”.

Hình ảnh tại tọa đàm “Phát triển bền vững ngành điện - Những vấn đề đặt ra”. Nguồn: VGP

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh điện không như hàng hóa thông thường, điện đang được triển khai theo đa mục tiêu: Đầu tiên là bảo đảm an ninh năng lượng, điều này có nghĩa giá điện phải góp phần duy trì an ninh năng lượng; đồng thời giá cũng phải đảm bảo tiết kiệm điện, hỗ trợ ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và an sinh xã hội. Đây chính là thực hiện đa mục tiêu.

"Đa mục tiêu này Chính phủ tùy vào diễn biến kinh tế, xã hội… để điều hành. Mà điện là đầu vào của tất cả các ngành trong nền kinh tế. Nếu để điện biến động thì toàn bộ các mặt sản xuất kinh doanh đều biến động, chui vào chi phí sản xuất, giá thành của tất cả các ngành trong nền kinh tế quốc dân. Như vậy, tạo ra hiệu ứng domino thì kiểm soát rất khó khăn, vất vả", ông nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, trong giai đoạn 2022-2023, do nhiều yếu tố khách quan như chi phí đầu vào tăng, tác động từ thế giới, đồng thời để giữ ổn định kinh tế trong nước, kiểm soát lạm phát và khuyến khích tăng trưởng sau dịch, giá điện đã được quyết định thấp hơn giá thành sản xuất.

Cụ thể, giá bán thấp hơn giá thành từ 135-149 đồng/kWh, dẫn tới chênh lệch dòng tiền âm. “Tôi xin nói lại đấy không phải là lỗ mà chênh lệch dòng tiền âm do chúng ta phải vì mục tiêu lớn hơn của đất nước; ngành điện phải tạm thời chưa tính các yếu tố được phép theo quy định của Luật Điện lực là tính đúng, tính đủ vào giá. Cho nên một phần chi phí này chưa được tính vào thì phải được phân bổ dần trong giá thành đó”, ông Thỏa khẳng định.

Ông cũng nhấn mạnh: "Không phải chúng tôi làm giá thì chi phí nào thấy không hợp lý thì cắt đi. Đây không phải là chi phí không hợp lý mà cắt đi. Đây là hợp lý, nguyên tắc phải được tính đúng, tính đủ, phản ánh hết vào giá. Nhưng phản ánh hết vào giá thì tác động rất nhiều, rất phức tạp cho điều hành kinh tế vĩ mô và trong mục tiêu kiểm soát lạm phát. Cho nên những chi phí ấy chưa tính vào giá điện, chưa phản ánh hết giá điện. Đây là nguyên nhân khách quan chứ không phải là yếu tố quản trị yếu kém của kinh doanh điện".

Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá Nguyễn Tiến Thỏa kết luận, trong trường hợp được Nhà nước chấp thuận và người dân đồng tình, EVN cũng phải rà soát toàn bộ các khoản chi phí được gọi là chênh lệch dòng tiền âm. Khoản nào được phép tính vào giá thì giữ lại, khoản nào pháp luật chưa quy định thì loại bỏ, đồng thời xây dựng lộ trình phân bổ hợp lý để tránh gây biến động mạnh về giá điện khi đưa vào.

Trước đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, trong giai đoạn 2022-2023, các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa tính đầy đủ trong các lần điều chỉnh giá điện còn khoảng 44.000 tỷ đồng.

Việc này khiến EVN chưa được bù đắp chi phí đầu vào, ảnh hưởng đến việc bảo toàn và phát triển vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.

EVN cho hay, thời gian tới Chính phủ và các Bộ, ngành sẽ giao tập đoàn đầu tư nhiều dự án lớn để đáp ứng nhu cầu cung cấp điện cho đất nước. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025/NĐ-CP, cho phép tính các khoản chi phí chưa được tính hoặc chưa tính đầy đủ trong những lần điều chỉnh giá trước đây vào phương án giá điện các kỳ tiếp theo, là cần thiết và phù hợp quy định.