Theo Tạp chí Doanh nghiệp Tiếp thị, Cuba đang đứng trước giai đoạn then chốt trong hành trình chuyển đổi sang năng lượng sạch. Nhờ lợi thế địa lý với bờ biển dài và nguồn tài nguyên dồi dào, quốc đảo Caribe này sở hữu tiềm năng lớn về năng lượng mặt trời, gió, thủy điện và sinh khối.

Đặc biệt, năng lượng mặt trời được xem là “kho báu” chưa được khai thác, với mức bức xạ trung bình 5,4 kWh/m² mỗi ngày. Tuy nhiên, năng lượng tái tạo hiện mới đóng góp chưa tới 5% tổng sản lượng điện, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 37% vào năm 2030 mà Chính phủ Cuba đặt ra.

Một ngành của Cuba là ‘kho báu’ với tiềm năng tỷ USD chưa được khai thác: Sẽ có 3 lợi ích lớn, nếu ‘mở khoá’ khai thác
Bờ biển dài và nắng gió dồi dào – lợi thế vàng để Cuba phát triển năng lượng tái tạo. Ảnh minh họa

Rào cản lớn nhất và những tín hiệu lạc quan

Do cơ sở hạ tầng năng lượng cũ kỹ và thiếu hiệu quả khiến Cuba thường xuyên đối mặt với tình trạng mất điện, đặc biệt ở vùng nông thôn. Điều này cản trở nghiêm trọng đến nỗ lực phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng đời sống người dân.

Nếu tận dụng tốt nguồn lực, Cuba có thể đạt ba lợi ích lớn: tự chủ kinh tế thông qua tạo việc làm trong nước, giảm phát thải carbon để chống chịu với biến đổi khí hậu, và mở ra cơ hội phát triển bền vững lâu dài.

Một số mô hình quan hệ đối tác công – tư (PPP) đã manh nha hình thành, cho phép doanh nghiệp nước ngoài tham gia vốn và chuyển giao công nghệ với các doanh nghiệp nhà nước Cuba. Bên cạnh đó, các công cụ tài chính mới như trái phiếu xanh hay cơ chế tài chính hỗn hợp giúp giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư.

Các dự án hợp tác xuyên biên giới, điển hình với Tây Ban Nha và Trung Quốc, đã chứng minh tính khả thi của việc phát triển công viên năng lượng mặt trời và trang trại gió tại Cuba.

Ba yếu tố quyết định thành công

Theo các chuyên gia, để mở khóa tiềm năng hàng tỷ USD này, Cuba cần tập trung vào ba hướng chính: Cải cách thể chế, đơn giản hóa thủ tục phê duyệt dự án. Cơ chế tài chính, đưa ra các biện pháp bảo đảm nhằm thu hút nhà đầu tư. Và đào tạo lực lượng lao động kỹ thuật cao ngay tại địa phương.

Cuba có thể học hỏi kinh nghiệm từ Costa Rica – quốc gia đạt 99% điện năng từ nguồn tái tạo, hay Uruguay với mô hình PPP thành công.

Một hệ thống điện xanh hơn không chỉ giúp giảm chi phí sinh hoạt, mà còn cải thiện sức khỏe cộng đồng nhờ giảm ô nhiễm, tạo hàng ngàn việc làm mới, đồng thời đảm bảo nguồn điện ổn định cho khu vực nông thôn. Về lâu dài, đây có thể là động lực thúc đẩy phát triển nông nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và nâng cao chất lượng giáo dục.

Dù còn non trẻ, ngành năng lượng tái tạo Cuba đang mở ra cơ hội lớn để quốc gia này trở thành hình mẫu năng lượng sạch ở Caribe. Vấn đề còn lại là sự hội tụ đủ mạnh mẽ của chính trị, kinh tế và công nghệ để hiện thực hóa tiềm năng tỷ USD đang chờ được khai phá.