Loại cỏ từng là ‘nỗi ám ảnh’ của nông dân: Nay được trồng bán với giá 350.000 đồng/kg, lợi ích được ví tốt ngang nhân sâm

Cỏ gấu mọc um tùm khắp nơi, đặc biệt là trên đồng ruộng, khiến nông dân rất “ngán ngẩm” vì mức độ xâm lấn của nó. Loài cỏ quen thuộc này còn được gọi bằng nhiều tên khác như cỏ cú, sa thảo, hương phụ, hương phụ tử, thủy tam lăng, lôi công đầu… Tên khoa học là Cyperus rotundus L., thuộc họ Cói (Cyperaceae).

Cỏ gấu mọc um tùm khắp nơi. đặc biệt ở những cánh đồng khiến bà con nông dân không ưa loài cây này

Điểm đặc biệt của cỏ gấu nằm ở thân rễ phình to thành củ. Khi thu hoạch, người ta để khô phần thân khí sinh và rễ con, sau đó đốt cháy hết, chỉ giữ lại những củ còn lại. Trong củ gấu chứa nhiều thành phần hoạt chất có giá trị như tinh dầu, flavonoid, tanin, acid phenol, alcaloid, glycosid tim, pectin, tinh bột và chất đắng.

Cỏ gấu gần như có thể mọc ở mọi nơi: từ ruộng đồng, bờ đường cho tới cả những khu đất trống. Đặc tính sống khỏe, sinh trưởng nhanh và khó tiêu diệt khiến loài cỏ này trở thành “nỗi ám ảnh” của nông dân. Chỉ cần sót lại một đoạn thân rễ rất nhỏ, cỏ vẫn có thể mọc thành cây mới.

Loài cỏ này cao khoảng 20–60 cm, lá hẹp, cứng và bóng, có gân nổi ở giữa, phần gốc ôm sát thân. Thân rễ phát triển mạnh, phình ra thành củ. Hoa mọc thành cụm tán từ 3–8 bông, màu xám nâu, lưỡng tính, có ba nhị dài khoảng 2 mm và nhụy chia hai nhánh như lông tơ. Quả ba cạnh màu xám.

Củ gấu (hương phụ) tác dụng khai uất điều kinh giảm đau; trị đau tức vùng ngực bụng, không tiêu, kinh nguyệt không đều...

Dù bị coi là loài cỏ dại gây hại, thân rễ (củ gấu) lại là một vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền. Theo GS.TS. Đỗ Tất Lợi trong “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”, hương phụ có vị cay, hơi đắng, ngọt, đi vào hai kinh can và tam tiêu. Vị thuốc này có tác dụng lý khí, giải uất, điều kinh, chỉ thống, dùng chữa chứng khí uất, đau bụng, rối loạn kinh nguyệt, thậm chí hỗ trợ điều trị ung thư.

Lương y Ngô Kiêm Diệp (TP.HCM) cũng từng ví cỏ gấu như một loại thảo dược hữu ích, giúp lưu thông khí huyết, nhất là đối với phụ nữ trong những ngày kinh nguyệt. Ngoài ra, củ gấu còn hỗ trợ hô hấp, giảm tình trạng mệt mỏi, uất nghẹn và có công dụng tiêu sưng, giảm đau, chữa đau nhức xương khớp.

Không chỉ là vị thuốc, củ gấu còn mang lại giá trị kinh tế. Tại Quảng Bình, anh Lê Văn Tuân đã thử nghiệm trồng và thu hoạch cỏ gấu. Ngay vụ đầu tiên, anh thu được gần 1 tạ củ sau khi phơi khô, bán với giá từ 300.000 – 350.000 đồng/kg, thu về hơn 30 triệu đồng lợi nhuận.