Loại rau bán khắp chợ Việt vừa được chứng minh có thể lọc được vi nhựa

Vi nhựa – những mảnh nhựa có kích thước dưới 5mm – đã len lỏi vào mọi ngóc ngách của môi trường sống, từ đại dương đến sông suối, và thậm chí là trong nguồn nước uống hàng ngày. Dù mắt thường không thể phát hiện, các hạt vi nhựa đã được chứng minh có liên hệ đến hàng loạt vấn đề sức khỏe như rối loạn nội tiết, nguy cơ ung thư, tổn thương thần kinh và các bệnh tim mạch.

Hiện nay, phần lớn các nhà máy xử lý nước thải vẫn sử dụng polyacrylamide – một loại polymer tổng hợp – để kết tủa và loại bỏ tạp chất, bao gồm vi nhựa. Tuy nhiên, phương pháp này gây lo ngại do nguy cơ để lại dư lượng hóa chất độc hại, đòi hỏi những giải pháp an toàn và tự nhiên hơn.

Nghiên cứu do nhóm chuyên gia tại Đại học Tarleton State (Texas, Mỹ) do bà Rajani Srinivasan dẫn đầu đã thử nghiệm chiết xuất từ đậu bắp (okra) và cỏ cà ri (fenugreek) trong việc xử lý nước ô nhiễm vi nhựa. Hai nguyên liệu này vốn phổ biến trong ẩm thực và y học cổ truyền Ấn Độ, nhưng lần đầu tiên được phát hiện có khả năng hấp phụ vi nhựa với hiệu suất cao.

Đậu bắp được bán khắp chợ Việt với giá rẻ. Ảnh minh họa

Phương pháp thực hiện rất đơn giản: đậu bắp được ngâm trong nước để chiết polysaccharide tự nhiên, trong khi hạt cỏ cà ri được nghiền nhỏ, ngâm nước và xử lý tương tự. Hỗn hợp sau đó được làm khô thành dạng bột, có thể hòa tan trong nước để bắt đầu quá trình xử lý.

Chỉ với 1 gram bột thực vật cho mỗi lít nước, các hạt vi nhựa sẽ bị kết dính thành từng cụm, dễ dàng tách ra bằng các phương pháp lọc đơn giản. Trong điều kiện thí nghiệm, bột cỏ cà ri loại bỏ được 93% vi nhựa sau một giờ, còn đậu bắp đạt 67%. Khi kết hợp cả hai, hiệu quả đạt tới 70% chỉ sau 30 phút.

Sau khi đạt được kết quả khả quan trong môi trường phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm thực tế với ba loại nguồn nước: nước biển, nước ngầm và nước ngọt tại bang Texas.

Kết quả cho thấy đậu bắp hoạt động hiệu quả nhất trong môi trường nước biển, loại bỏ khoảng 80% vi nhựa. Trong khi đó, cỏ cà ri đạt hiệu suất cao nhất ở nước ngầm (80–90%). Đối với nước ngọt, hỗn hợp cả hai loại bột vẫn duy trì hiệu quả cao, ở mức 77%.

Theo các nhà nghiên cứu, sự khác biệt về hiệu suất này có thể đến từ đặc điểm lý hóa của từng nguồn nước và kích thước, tính chất bề mặt của vi nhựa có mặt trong đó.

Cỏ cà ri là loại rau phổ biến trong ẩm thực Ấn Độ cũng có công dụng lọc được vi nhựa. Ảnh minh họa

Điểm đáng chú ý của phát hiện này là tính ứng dụng cao trong thực tế. So với các hóa chất xử lý nước công nghiệp, bột từ đậu bắp và cỏ cà ri có chi phí thấp, quy trình điều chế đơn giản, dễ bảo quản và hoàn toàn không gây ô nhiễm thứ cấp. Đây là yếu tố đặc biệt quan trọng tại các quốc gia đang phát triển, nơi hệ thống xử lý nước chưa hoàn thiện.

Bà Rajani Srinivasan cho biết nhóm nghiên cứu đang tiếp tục mở rộng thử nghiệm và tối ưu hóa quy trình để hướng đến sản xuất quy mô lớn. Họ cũng hy vọng sẽ hợp tác với các tổ chức quốc tế để triển khai công nghệ này tại những khu vực bị ô nhiễm nặng nề hoặc thiếu nguồn nước sạch.

Trước đó, nhóm cũng từng nghiên cứu khả năng lọc nước từ nguyên liệu thiên nhiên như me (tamarind) và đạt được kết quả tích cực. Sự thành công lần này với đậu bắp và cỏ cà ri càng củng cố tiềm năng của các phương pháp xử lý nước thân thiện với môi trường, thay thế cho các công nghệ hóa học độc hại.