Theo thông tin từ Trung tâm nghiên cứu Pew, phần lớn người trưởng thành tại Mỹ tin rằng AI sẽ khiến nhiều ngành nghề suy giảm nhân lực nghiêm trọng trong vòng 20 năm tới. Cụ thể, 73% trong số 5.410 người tham gia khảo sát cho rằng các công việc như thu ngân, công nhân nhà máy, nhà báo và kỹ sư phần mềm là những nghề có nguy cơ “biến mất” cao nhất. Báo cáo "Tương lai việc làm năm 2025" của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cũng chỉ ra rằng 41% doanh nghiệp có kế hoạch cắt giảm nhân sự vào năm 2030 do sự phát triển của AI. AI cũng có thể thay thế 92 triệu việc làm phổ biến hiện nay như lái xe công nghệ, kế toán, nhân sự, ngân hàng.

Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đang diễn ra. Một công ty phát hành sách tại TP.HCM đã thông báo sẽ cắt giảm 70% cộng tác viên dịch thuật và 30% biên tập viên. Ngành ngân hàng cũng không nằm ngoài cuộc chơi. Theo khảo sát của Ngân hàng Nhà nước, quý I/2025, hơn 21% ngân hàng tiếp tục cắt giảm nhân sự. Điển hình, VietinBank đã thông báo chấm dứt loạt phòng giao dịch tại Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Quảng Ninh, Gia Lai, Huế và sẽ áp dụng số hóa để thay thế.

Một doanh nghiệp Việt cắt giảm 30% nhân sự và 70% cộng tác viên nhờ AI
Xu hướng cắt giảm nhân sự nhờ AI đang diễn ra tại một số doanh nghiệp Việt. Ảnh minh họa

Dù AI có thể thay thế một số công việc mang tính lặp đi lặp lại, nhưng đồng thời cũng tạo ra vô số cơ hội mới. Chẳng hạn, trong lĩnh vực chăm sóc khách hàng, trước đây nhân viên phải dành cả ngày để trả lời điện thoại và tin nhắn. Giờ đây, AI có thể xử lý các yêu cầu cơ bản 24/7 với tốc độ nhanh và độ chính xác cao. Điều đó không có nghĩa là công việc chăm sóc khách hàng biến mất. Ngành này cần thêm chuyên viên tối ưu chatbot, phân tích AI agent hoặc phát triển giải pháp AI chuyên biệt cho chăm sóc khách hàng. Nhân viên chăm sóc khách hàng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các tình huống phức tạp hoặc phục vụ khách hàng muốn tương tác trực tiếp với con người.

Ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT, cho rằng vấn đề cốt lõi không nằm ở việc AI có thể thay thế con người, mà là liệu chúng ta có biết cách biến công nghệ này thành "đòn bẩy" cho tư duy hay không. Ông khẳng định: "AI không thay thế con người, nhưng những người biết sử dụng AI sẽ thay thế những người không biết dùng nó".

Một doanh nghiệp Việt cắt giảm 30% nhân sự và 70% cộng tác viên nhờ AI
"AI không thay thế con người, nhưng những người biết sử dụng AI sẽ thay thế những người không biết dùng nó". Ảnh minh họa

Để thích ứng với xu hướng này, việc đào tạo lực lượng lao động trở nên vô cùng quan trọng. Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam, như CTCP Besco, CTCP Công nghệ Veron Group, G.C Food, Công ty TNHH Tuấn Lộc Commodities, Jumstart Disruptive Innovation, đang đẩy mạnh lực lượng lao động AI Agent thông qua hợp tác với các công ty công nghệ hoặc liên kết các trường Đại học, cao đẳng nhằm chuẩn bị nhân sự AI Agent cho tương lai.

Tuy nhiên, một vấn đề được quan tâm hiện nay là nhiều người trẻ đang lạm dụng AI. Ông Hoàng Nam Tiến bày tỏ sự "choáng váng" trước thực trạng học sinh sử dụng AI để hoàn thành bài tập. "Như thế quá nguy hiểm cho thế hệ tương lai. Thay vì làm chủ, các con của chúng ta sẽ trở thành nô lệ của trí tuệ nhân tạo", ông nói.

Dưới góc độ giáo dục, TS Lê Hoành Sử, trưởng khoa hệ thống thông tin UEL, cũng nhấn mạnh vai trò của các trường đại học cùng với doanh nghiệp để đào tạo lực lượng lao động thế hệ mới "Workforce 2.0". Ông cũng lưu ý lực lượng lao động tương lai ngoài hiểu AI còn phải đồng hành, giám sát, phát triển nó một cách có đạo đức và hiệu quả.