Việt Nam đang ráo riết chuẩn bị nguồn nhân lực cho kế hoạch phát triển điện hạt nhân và ứng dụng kỹ thuật hạt nhân rộng rãi và bước đi mới nhất là phê duyệt Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035” (Quyết định 1012/QĐ-TTg, ban hành ngày 26/5/2025). Đề án đặt mục tiêu xây dựng đội ngũ chuyên gia có năng lực vận hành, quản lý và nghiên cứu, đồng thời gợi mở chính sách ưu đãi, trong đó có hướng miễn hoàn toàn học phí cho người học theo ngành này.

Hiện Việt Nam thiếu hụt cả về số lượng lẫn chất lượng nhân lực cho lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Các nhà quản lý và chuyên gia nhấn mạnh nước ta chưa từng thực hiện xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân nên cần thời gian và nguồn lực lớn để đào tạo nhân lực nội bộ, giảm dần phụ thuộc chuyên gia nước ngoài khi tiếp nhận công nghệ. Từ cuộc họp triển khai đề án chiều 31/7/2025, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc đã yêu cầu tăng cường ưu đãi cho sinh viên ngành năng lượng nguyên tử, tiến tới mô hình đào tạo miễn phí kết hợp với chương trình học bổng và hỗ trợ sinh hoạt.

Ngành học đặc biệt đang khát nhân lực trầm trọng, chính phủ hướng đến miễn hoàn toàn học phí
Việt Nam đang thiếu nhân lực ngành năng lượng nguyên tử trầm trọng. Ảnh minh họa

Chuyên môn hóa cao, thời gian đào tạo dài và yêu cầu an toàn nghiêm ngặt là những thách thức đặc trưng của ngành. Lãnh đạo Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam và các viện, trường khuyến cáo để có thể “ra nghề” làm việc trực tiếp trong các nhà máy hoặc trung tâm nghiên cứu, một kỹ sư/chuyên gia cần tích lũy nhiều năm kinh nghiệm, trong một số trường hợp tính bằng thập niên, cùng chương trình thực hành, mô phỏng chuyên sâu vốn còn thiếu tại nhiều cơ sở đào tạo trong nước. Do đó, đề án nhấn mạnh cần xây dựng chương trình đào tạo chuẩn, tăng cường cơ sở thực hành và tổ chức các chương trình trao đổi, thực tập tại các trung tâm nghiên cứu, nhà máy nước ngoài để rút ngắn khoảng cách.

Không chỉ giới hạn ở sản xuất điện, năng lượng nguyên tử có ứng dụng rộng trong y tế (chẩn đoán, điều trị), nông nghiệp (sản xuất giống chịu hạn, chống mặn), công nghiệp và xử lý môi trường. Sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành sẽ có nhiều cơ hội nghề nghiệp, từ nghiên cứu, kỹ thuật vận hành đến ứng dụng lâm sàng và quản lý. Các chuyên gia cho rằng chính sách miễn học phí và học bổng toàn phần sẽ là đòn bẩy quan trọng để thu hút nhân tài trẻ vào những vị trí ít người dám chọn nhưng lương và triển vọng nghề nghiệp cao.