Nguy cơ thiếu điện năm 2026, Bộ Công thương yêu cầu EVN, TKV, PVN chủ động khai thác hiệu quả nguồn than, điện từ Lào

Tại cuộc họp về cung ứng điện 6 tháng cuối năm 2025 và xây dựng kế hoạch năm 2026 diễn ra ngày 24/6, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, thời gian qua, Chính phủ và Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản quan trọng để thúc đẩy thực hiện hiệu quả Quy hoạch điện VIII và Kế hoạch triển khai đi kèm. Tuy nhiên, nhiều dự án điện, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió vẫn đang bị đình trệ do các vướng mắc pháp lý và bất cập trong cơ chế đầu tư, giá điện.

“Tình trạng xử lý mỗi nơi một kiểu, nửa vời, không dứt điểm đang khiến niềm tin nhà đầu tư lung lay. Điều này phải chấm dứt”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên (Ảnh: MOIT).

Một điểm đáng chú ý là Luật Điện lực sửa đổi, được Quốc hội thông qua ngày 30/11/2024, đã phân cấp mạnh mẽ cho chính quyền địa phương trong triển khai quy hoạch điện. Bộ trưởng yêu cầu lãnh đạo các tỉnh, thành cần “chỉ đạo quyết liệt, dứt điểm, không đùn đẩy trách nhiệm”, đồng thời khẩn trương cập nhật nội dung Quy hoạch điện VIII vào quy hoạch tỉnh để đảm bảo sự thống nhất toàn hệ thống.

Việc sáp nhập đơn vị hành chính thời gian qua cũng khiến cấu trúc không gian quy hoạch thay đổi, đòi hỏi các địa phương sớm kiện toàn bộ máy, bố trí nhân sự đủ năng lực và chủ động điều chỉnh quy hoạch tỉnh cho phù hợp với thực tế mới. Trong trường hợp cần thiết, ngay cả Quy hoạch điện VIII cũng có thể phải rà soát lại để giữ tính đồng bộ và khả thi.

Trước nguy cơ thiếu điện vào năm 2026 khi nhu cầu dự kiến tăng vọt hơn 15%, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đặc biệt yêu cầu EVN, PVN, TKV, Tổng công ty Đông Bắc cùng các nhà máy điện hiện hữu và các dự án mới phải chủ động tiếp cận, khai thác hiệu quả nguồn than, nguồn điện từ Lào – vừa để đảm bảo an ninh năng lượng, vừa đóng góp thiết thực vào quá trình phục hồi kinh tế của nước bạn.

Đối với PVN, TKV và Tổng công ty Đông Bắc, Bộ trưởng yêu cầu rà soát lại toàn bộ kế hoạch cung ứng nguyên, nhiên liệu sơ cấp, bảo đảm cung ứng đầy đủ, ổn định, đúng thời điểm cho các nhà máy điện. Đồng thời, các tập đoàn cần chủ động đề xuất giải pháp, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án nguồn điện đã được giao.

“Tình trạng chậm tiến độ, trì trệ trong triển khai dự án cần được xử lý nghiêm. Không thể để những nút thắt này ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng cũng yêu cầu các địa phương khẩn trương giải quyết dứt điểm các vướng mắc như điều chỉnh quy hoạch, giải phóng mặt bằng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chủ trương đầu tư; Ưu tiên các dự án nguồn điện lớn, có vai trò quan trọng trong hệ thống: An Khánh (Bắc Giang), Nhơn Trạch 3 – 4, Quảng Trạch 1, Hiệp Phước giai đoạn 1…Quan tâm đầu tư lưới điện giải tỏa dưới 110kV – một trong những khâu then chốt đang bị nghẽn trong quá trình tiếp nhận công suất.

Đối với các dự án chậm tiến độ, Bộ trưởng nhấn mạnh cần kiên quyết xử lý theo đúng quy định của Luật Đầu tư và Luật Điện lực. Không loại trừ việc “thay thế chủ đầu tư, thay thế dự án không còn khả năng thực hiện” nếu không có tiến triển cụ thể.

Riêng đối với các dự án điện tái tạo đã hoàn thành nhưng chưa được huy động, Bộ trưởng cho biết Nghị quyết 233 của Chính phủ đã đưa ra hàng loạt giải pháp, nhưng quá trình triển khai vẫn còn nhiều bất cập.

“Cần có giải pháp dứt điểm, đồng bộ, tránh tình trạng xử lý nửa vời khiến nhà đầu tư mất niềm tin và gây rối loạn môi trường pháp lý. Việc này không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là bài kiểm tra về năng lực quản lý nhà nước”, Bộ trưởng nói.

Ông cũng yêu cầu các đơn vị như Cục Điện lực, Vụ Pháp chế, NSMO, cùng các tập đoàn ngành năng lượng phải khẩn trương tham mưu, kiến nghị tháo gỡ, bảo đảm tính pháp lý, công bằng và minh bạch cho toàn ngành.