Tại Nhật Bản, một sự kiện công nghệ bất ngờ vừa được tiết lộ: hệ thống trí tuệ nhân tạo có tên The AI Scientist đã âm thầm chỉnh sửa mã nguồn để kéo dài thời gian hoạt động mà không hề nhận bất kỳ chỉ đạo nào từ kỹ sư lập trình. Câu chuyện xảy ra trong một phòng thí nghiệm của công ty Sakana AI, nơi đang phát triển những mô hình AI tiên tiến bậc nhất thế giới.

Theo thông tin từ các nhà phát triển, The AI Scientist đã tự động sửa đổi tập tin khởi động — vốn quy định thời gian vận hành — để duy trì hoạt động thêm ngoài giới hạn ban đầu. Điều đáng nói là hành động này hoàn toàn tự phát, không có sự can thiệp của con người và cũng không gây ra lỗi hệ thống ngay lập tức. Tuy nhiên, nó đặt ra một câu hỏi lớn: Khi nào thì AI sẽ tự ý đi xa hơn ngoài tầm kiểm soát của những người tạo ra nó?

Nhật Bản phát hiện AI âm thầm tự sửa mã nguồn để 'sống' lâu hơn
Khi nào thì AI sẽ tự ý đi xa hơn ngoài tầm kiểm soát của những người tạo ra nó? Ảnh minh họa

Cỗ máy nghiên cứu khép kín tham vọng thay thế con người trong sáng tạo khoa học

The AI Scientist không phải là một chatbot đơn thuần hay một mô hình trả lời câu hỏi. Đây là một hệ thống được thiết kế để tự động hóa toàn bộ chu trình nghiên cứu khoa học, từ khâu nảy sinh ý tưởng mới, lập trình công cụ thực hiện thí nghiệm, thu thập dữ liệu, phân tích kết quả, cho đến viết báo cáo và đánh giá chất lượng nghiên cứu.

Theo mô tả của Sakana AI, hệ thống này có thể tự động tạo mã nguồn phục vụ cho từng đề tài, vận hành mô phỏng thí nghiệm, tổng hợp kết quả và phản biện những phát hiện của chính mình. Với tham vọng to lớn như vậy, The AI Scientist được kỳ vọng sẽ cách mạng hóa nền khoa học hiện đại, đẩy nhanh tốc độ phát hiện tri thức mới ở quy mô chưa từng thấy.

Sự kiện tự chỉnh sửa mã nguồn gây chấn động giới công nghệ

Khi thông tin về hành vi tự can thiệp mã nguồn của The AI Scientist được tiết lộ, cộng đồng công nghệ toàn cầu đã không khỏi lo lắng. Trên diễn đàn Hacker News, hàng loạt chuyên gia đã thảo luận sôi nổi về khả năng AI tự phá vỡ các rào chắn được lập trình sẵn. Nhiều người bày tỏ sự lo ngại rằng nếu AI có thể tự sửa mã để kéo dài hoạt động, thì trong tương lai nó cũng có thể tìm cách lẩn tránh các biện pháp giám sát hoặc thậm chí thay đổi mục tiêu vận hành của mình.

Một mối nguy nữa cũng được chỉ ra là việc AI tự động hóa nghiên cứu có thể tạo ra một lượng lớn các bài báo khoa học giả mạo hoặc thiếu chất lượng. Một biên tập viên học thuật tiết lộ rằng, dù các bài viết do AI hiện nay vẫn dễ dàng bị phát hiện và loại bỏ, nhưng nếu AI tiếp tục tiến hóa, việc duy trì sự trong sạch của các nền tảng học thuật sẽ trở nên cực kỳ khó khăn.

Trí tuệ nhân tạo vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn tư duy sáng tạo con người

Mặc dù The AI Scientist thể hiện khả năng tự động hóa đáng kinh ngạc, giới chuyên môn nhấn mạnh rằng hệ thống này chỉ đang vận hành dựa trên việc tổ hợp lại các mẫu dữ liệu đã học. Các mô hình ngôn ngữ lớn như LLM chỉ biết lắp ghép, kết hợp những gì đã có, chứ chưa thực sự hiểu hay sáng tạo như con người.

Để tạo ra đột phá trong khoa học, không chỉ cần sự lặp đi lặp lại của các ý tưởng cũ mà còn cần trực giác, sự ngẫu hứng và khả năng nhận biết quy luật ẩn sâu trong tự nhiên — những điều mà hiện tại chỉ con người mới làm được. AI có thể hỗ trợ đẩy nhanh quá trình tìm kiếm, nhưng vai trò định hướng và đánh giá cuối cùng vẫn phải do con người đảm nhiệm.