Nông dân Hậu Giang cắt phăng cây lúa chuyển sang trồng cây tỷ đô: Ban đầu hàng xóm hoài nghi, nay đổi đời nhờ áp dụng phương pháp mới

Sau gần một thập kỷ bứt tốc, ngành sầu riêng Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu ấn tượng. Diện tích trồng tăng gấp sáu lần, đạt gần 180.000ha với sản lượng vượt mốc 1,5 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu trong năm 2024 lập kỷ lục hơn 3 tỉ USD.

Tuy nhiên, để giữ vững đà tăng trưởng và đảm bảo vị thế bền vững trên thị trường quốc tế, ngành hàng tỷ đô này đang đứng trước yêu cầu cấp thiết: xây dựng chiến lược bài bản, dài hạn và có trách nhiệm.

Nông dân tiên phong trồng cây tỷ đô

Tại huyện Phụng Hiệp (tỉnh Hậu Giang) - một trong những địa phương tiên phong chuyển đổi từ cây lúa sang trồng sầu riêng. Điển hình như ông Võ Văn Em (Chín Em), người từng khiến nhiều người hoài nghi khi mạnh dạn phá lúa để trồng sầu riêng và mít Thái. Nhưng chỉ sau vài năm, quyết định táo bạo của ông đã chứng minh tính đúng đắn.

Ông Lê Văn Sáu - nông dân ở Hậu Giang mạnh dạn chuyển từ trồng lúa sang trồng "cây tỷ đô" sầu riêng. Ảnh: Tổng hợp

Hiện gia đình ông sở hữu 46ha đất vườn với 10.000 cây sầu riêng, trong đó khoảng 2.000 cây đã cho trái, mang lại doanh thu hàng tỉ đồng mỗi năm. Ông Chín Em áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ, tự ủ phân từ dê nuôi trong vườn để tiết giảm chi phí và nâng cao chất lượng đất. Đặc biệt, ông còn xử lý cây ra hoa trái vụ để bán được giá cao – lên đến 113.000 đồng/kg đối với giống Monthong vào tháng 3/2025.

Trong khi đó, ông Lê Văn Sáu – cũng ở Phụng Hiệp – lại thành công với mô hình trồng sầu riêng hữu cơ trên diện tích 5,5ha, sở hữu hơn 1.000 cây Ri6 và Monthong đang cho trái. Giá bán luôn cao hơn thị trường nhờ đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Không chỉ làm giàu cho bản thân, ông Sáu còn chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ nông dân trong vùng cải thiện năng suất, góp phần lan tỏa mô hình trồng sầu riêng bền vững.

Ông Sáu cho hay trên Báo Hậu Giang, trước kia, nông dân làm theo kinh nghiệm, thiếu khoa học. Giờ có kỹ sư xuống tận vườn, tập huấn cụ thể. Chỉ cần bà con chịu học hỏi và làm đúng kỹ thuật thì chắc chắn thành công.

Doanh nghiệp và thách thức thị trường

Không chỉ nông dân, nhiều doanh nghiệp cũng đang đầu tư bài bản vào chuỗi giá trị sầu riêng. Công ty TNHH MTV TM-DV Xuất nhập khẩu nông sản Trường Lộc (huyện Châu Thành A) mỗi tháng xuất khẩu từ 250-300 tấn sầu riêng. Tuy nhiên, ông Trần Duy Trường – Giám đốc công ty – cho biết, hiện giá sầu riêng tại vườn đang giảm mạnh do nguồn cung tăng cao trong mùa thu hoạch rộ.

Theo ông Trường, một trong những thách thức lớn là tiêu chuẩn kiểm soát chất lượng ngày càng khắt khe, đặc biệt là kiểm tra tồn dư Cadimi – kim loại nặng có thể phát sinh từ đất, nước hoặc phân bón. “Xuất khẩu chính ngạch đòi hỏi kiểm tra nhiều vòng. Nước bạn test lại rất kỹ, không đạt là trả hàng”, ông nói.

Nhờ trồng sầu riêng, nhiều hộ dân ở Hậu Giang vươn lên thoát nghèo. Ảnh: Tổng hợp

Hiện, toàn tỉnh Hậu Giang hiện có gần 3.900ha sầu riêng, trong đó hơn 1.300ha đang cho trái. Tuy nhiên, mới chỉ có 7 mã số vùng trồng còn hiệu lực, một số bị thu hồi do không đảm bảo tiêu chuẩn. Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Kiểm lâm tỉnh đang tăng cường giám sát, lấy mẫu để đảm bảo an toàn thực phẩm, đồng thời tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân.

Ông Bạch Văn Sơn – Chi cục trưởng Chi cục – cho rằng sầu riêng là cây trồng tiềm năng nhưng đòi hỏi điều kiện đất đai, tài chính và kỹ thuật khắt khe. Ông Sơn nhấn mạnh, muốn trồng sầu riêng thành công, nông dân phải tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, liên kết với doanh nghiệp và đặc biệt là đáp ứng yêu cầu kiểm dịch của nước nhập khẩu.

Từ chiến lược cá nhân đến tầm nhìn quốc gia

Các chuyên gia nhận định, để giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế, Việt Nam không thể tiếp tục làm nông nghiệp theo kiểu “ăn xổi ở thì”. Thay vào đó, phải nâng cấp toàn bộ chuỗi giá trị: từ vùng nguyên liệu đạt chuẩn, kỹ thuật canh tác đồng bộ, chất lượng trái ổn định đến việc xây dựng thương hiệu địa phương.

Báo Hậu Giang dẫn lời Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đưa ra cảnh báo, người nông dân nếu không có chiến lược quản lý căn cơ, ngành sầu riêng có nguy cơ rơi vào vòng xoáy tiêu cực – dư thừa sản lượng, sụt giảm giá, mất thị trường và đánh mất uy tín quốc gia.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn với ngành trái cây tỷ đô. Nhưng để tận dụng được cơ hội đó, rất cần sự phối hợp đồng bộ từ người nông dân, doanh nghiệp đến cơ quan quản lý. Chỉ khi toàn hệ sinh thái sản xuất – tiêu thụ cùng hướng đến phát triển bền vững, lấy chất lượng làm trọng tâm, trái sầu riêng Việt Nam mới có thể giữ vững vị thế trên bản đồ nông sản toàn cầu.