Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines (DTI) vừa ban hành kết luận sơ bộ về vụ việc điều tra áp dụng biện pháp tự vệ đối với sản phẩm xi măng nhập khẩu. Kết luận tạm thời này cho thấy Việt Nam là nước xuất khẩu chịu tác động lớn nhất.

Gia tăng nhập khẩu gây thiệt hại cho sản xuất nội địa

Theo thông báo của DTI, sản phẩm bị điều tra là xi măng thuộc các mã HS 2523.29.90 và 2523.90.00, với giai đoạn điều tra từ năm 2019 đến tháng 6/2024.

Sau khi khởi xướng điều tra vào ngày 31/10/2024, DTI đã gửi bản câu hỏi tới các bên liên quan, bao gồm các doanh nghiệp xuất khẩu từ Việt Nam. Có 5 công ty Việt Nam được nêu tên đã nộp bản trả lời cho phía Philippines.

Căn cứ vào dữ liệu thu thập được, DTI kết luận rằng lượng xi măng nhập khẩu đã gia tăng đáng kể trong giai đoạn điều tra, cả về mặt tuyệt đối lẫn tương đối so với sản lượng sản xuất trong nước. Đồng thời, cơ quan này xác định có mối quan hệ nhân quả rõ rệt giữa sự gia tăng nhập khẩu và thiệt hại nghiêm trọng đối với ngành công nghiệp xi măng nội địa.

Đáng chú ý, Việt Nam chiếm thị phần cao nhất trong tổng lượng xi măng nhập khẩu vào Philippines, đạt 94,4% trong năm 2024 – tăng mạnh so với mức 79,4% năm 2019.

Áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời

Căn cứ theo Mục 8 của Đạo luật RA8800 về thương mại, trong những trường hợp nghiêm trọng, khi sự chậm trễ có thể gây ra thiệt hại không thể khắc phục, Philippines được quyền áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời.

Theo đó, từ thời điểm Cục Hải quan Philippines ban hành Lệnh áp thuế, mức đặt cọc tiền mặt tạm thời sẽ là:

  • 400 peso/tấn xi măng (tương đương khoảng 178.500 VNĐ/tấn); hoặc
  • 16 peso/bao 40kg (tương đương khoảng 7.140 VNĐ/bao 40kg).

Thời gian áp dụng biện pháp tạm thời là 200 ngày kể từ ngày Cục Hải quan Philippines ban hành Lệnh áp thuế.

Việt Nam không nằm trong danh sách các quốc gia đang phát triển được miễn trừ áp thuế tạm thời, do có lượng xuất khẩu vào Philippines ở mức đáng kể.

Chuyển sang giai đoạn điều tra chính thức

Sau kết luận sơ bộ, vụ việc sẽ được chuyển tới Ủy ban Thuế quan Philippines (Tariff Commission) để tiếp tục điều tra chính thức. Kết quả điều tra sẽ quyết định liệu Philippines có áp dụng biện pháp tự vệ chính thức đối với xi măng nhập khẩu hay không.

Việc bị áp dụng biện pháp tự vệ có thể tạo ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu xi măng của Việt Nam trong thời gian tới, đặc biệt trong bối cảnh thị trường trong nước đang dư cung và xuất khẩu là hướng đi chiến lược của ngành.