Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến cho Dự thảo Luật Chuyển đổi số, trong đó lần đầu tiên đề xuất quy định trách nhiệm của các đơn vị vận hành nền tảng số đối với người lao động nền tảng, bao gồm cả tài xế công nghệ.

Theo dự thảo, người lao động nền tảng số là cá nhân thực hiện công việc, dịch vụ hoặc nhiệm vụ có trả công (bằng tiền hoặc lợi ích phi vật chất) trên cơ sở thỏa thuận trực tiếp hoặc bằng phương thức điện tử với đơn vị vận hành nền tảng hoặc thông qua trung gian, nhằm cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho người sử dụng nền tảng tại Việt Nam.

Những lao động này chịu sự kiểm soát, giám sát đáng kể của đơn vị vận hành nền tảng về cách thức, thời điểm, điều kiện làm việc, mức thù lao, tiền thưởng… thông qua công nghệ, thuật toán hoặc các công cụ số.

Trách nhiệm của đơn vị vận hành nền tảng số

Dự thảo đề xuất nhiều nghĩa vụ quan trọng đối với doanh nghiệp vận hành nền tảng số, gồm:

  1. Cung cấp thông tin rõ ràng về cách tính thù lao, phí dịch vụ, khấu trừ; nguyên tắc phân phối công việc, xếp hạng, thưởng – phạt; quy trình khiếu nại và cơ chế giải trình đối với các quyết định tự động.
  2. Thông báo trước và giải thích rõ khi thay đổi thuật toán hoặc chính sách ảnh hưởng đáng kể đến thu nhập hoặc điều kiện làm việc của người lao động nền tảng.
  3. Bảo đảm quyền nghỉ ngơi, thiết lập giới hạn giờ làm hợp lý; cung cấp thông tin về rủi ro nghề nghiệp và biện pháp phòng tránh.
  4. Tuân thủ quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân, cho phép người lao động truy cập, chỉnh sửa hoặc yêu cầu xóa dữ liệu khi chấm dứt hợp tác.
  5. Hợp tác với cơ quan nhà nước trong điều tra, giải quyết tranh chấp, xử lý vi phạm.
  6. Đóng hoặc phối hợp đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thương tật lao động cho người lao động nền tảng nếu thuộc diện bắt buộc hoặc theo thỏa thuận, phù hợp quy định pháp luật.
  7. Bảo đảm quyền ưu tiên thanh toán các khoản lương, trợ cấp, tiền thưởng, bồi thường khi doanh nghiệp phá sản, sáp nhập hoặc giải thể.

Quyền của người lao động nền tảng số

Dự thảo Luật cũng đưa ra các quyền cơ bản của người lao động nền tảng, bao gồm:

  1. Quyền lựa chọn việc làm và nền tảng số: Tự do lựa chọn nền tảng làm việc, loại hình dịch vụ, thời gian làm việc; không bị phân biệt đối xử, ép buộc hoặc cản trở khi tham gia hay chấm dứt hợp tác.
  2. Quyền được trả công công bằng, minh bạch: Nhận thù lao công bằng dựa trên chính sách minh bạch về đơn giá, cách tính lương, chiết khấu, khấu trừ và thời gian thanh toán.
  3. Quyền tiếp cận thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân: Được cung cấp thông tin rõ ràng về rủi ro nghề nghiệp; quyền truy cập, yêu cầu thông tin về các quyết định tự động ảnh hưởng đến thu nhập hoặc tài khoản làm việc, bao gồm nguyên tắc phân phối việc làm, cách đánh giá hiệu suất, tính thù lao và xử phạt.
  4. Quyền từ chối hoặc chấm dứt công việc rủi ro: Có quyền từ chối hoặc dừng cung cấp dịch vụ nếu công việc tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm mà không bị xử lý bất lợi.
  5. Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Việc bổ sung các quy định này được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý bảo vệ quyền lợi cho người lao động nền tảng số, đồng thời làm rõ trách nhiệm của các doanh nghiệp vận hành nền tảng trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh.