Trung Quốc đang tham vọng trở thành cường quốc hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, nhưng con đường tiến tới mục tiêu này ngày càng thêm gian nan. Trong bối cảnh cuộc cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung tiếp tục leo thang, chính phủ Mỹ vừa đưa ra lệnh cấm mới nhắm vào một trong những mắt xích quan trọng trong chuỗi phát triển chip của Trung Quốc: phần mềm thiết kế vi mạch điện tử, hay còn gọi là EDA (Electronic Design Automation).

Cụ thể, lệnh cấm này hạn chế các công ty phần mềm EDA hàng đầu thế giới như Synopsys và Cadence cung cấp sản phẩm, dịch vụ cũng như cập nhật kỹ thuật cho các công ty Trung Quốc. Đây là đòn giáng mạnh vào những cái tên như Xiaomi, Lenovo hay Bitmain – những doanh nghiệp đang phụ thuộc nhiều vào các công cụ phần mềm do Mỹ phát triển để thiết kế và sản xuất chip tiên tiến.

Tham vọng chip bán dẫn của Trung Quốc tiếp tục vấp trở ngại
Đây là đòn giáng mạnh vào những cái tên như Xiaomi, Lenovo hay Bitmain

Một minh chứng rõ ràng cho tác động của lệnh cấm là chip xử lý XRing 01 do Xiaomi phát triển, được sản xuất trên tiến trình 3nm tại nhà máy của TSMC. Dù chip này đã đạt được bước tiến đáng kể, nhưng việc không còn được tiếp cận các bản cập nhật phần mềm và hỗ trợ kỹ thuật từ các công ty Mỹ khiến khả năng nâng cấp hoặc tinh chỉnh cho thế hệ tiếp theo trở nên khó khăn hơn nhiều.

Dù Trung Quốc vẫn có thể tiếp tục sử dụng các phiên bản phần mềm EDA đã mua trước đó, nhưng việc bị cắt đứt cập nhật đồng nghĩa với việc họ sẽ nhanh chóng tụt hậu trong cuộc đua công nghệ. Thiết kế chip hiện đại, đặc biệt là trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và xử lý dữ liệu quy mô lớn, đòi hỏi các công cụ mô phỏng và tối ưu hóa ngày càng tinh vi – điều mà các hệ thống nội địa Trung Quốc chưa thể đáp ứng được ở cấp độ cao nhất.

Trước tình thế đó, Trung Quốc buộc phải thúc đẩy các nỗ lực phát triển phần mềm EDA “nội địa hóa”. Nhiều công ty công nghệ trong nước như Huawei, Empyrean, Primarius Technologies hay Semitronix đang đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển các công cụ thay thế nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định rằng những phần mềm nội địa này hiện chỉ đáp ứng được yêu cầu thiết kế ở các tiến trình từ 7nm trở lên, và vẫn còn một khoảng cách đáng kể để bắt kịp các phần mềm thương mại tiên tiến đang được sử dụng toàn cầu.

Một thực tế đáng lưu ý khác là một số công ty nhỏ tại Trung Quốc đã và đang sử dụng phần mềm EDA “chui” – tức là các bản đã bẻ khóa để tránh chi phí bản quyền. Điều này phần nào giúp họ duy trì tiến độ công việc, nhưng lại đặt ra rủi ro lớn về pháp lý và an ninh mạng, đồng thời tạo thêm thách thức cho nỗ lực kiểm soát xuất khẩu từ phía Mỹ.

Trong ngắn hạn, các lệnh cấm mới chắc chắn sẽ làm chậm lại quá trình thiết kế và sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc, đặc biệt là trong các lĩnh vực đang phát triển nhanh như AI, điện toán đám mây hay xe tự hành. Tuy nhiên, về dài hạn, áp lực từ các lệnh cấm cũng có thể trở thành động lực để Trung Quốc tăng tốc tự lực tự cường trong lĩnh vực công nghệ lõi này. Nhiều chuyên gia tin rằng nếu Trung Quốc có thể tạo ra được hệ sinh thái phần mềm EDA nội địa đủ mạnh, cục diện cạnh tranh công nghệ toàn cầu sẽ có những thay đổi căn bản.