NVIDIA ứng biến trước kế hoạch ‘đưa công nghệ về nhà’ của Mỹ: Việt Nam thành điểm đến chiến lược

Mỹ và cuộc “chặn đường” chip AI sang Trung Quốc

Từ đầu nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump vào năm 2025, chính quyền Mỹ đã triển khai một loạt biện pháp bảo hộ thương mại cứng rắn, với mục tiêu tái định hình chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu và kiểm soát sự vươn lên của Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và bán dẫn.

Theo Financial Times, cuối tháng 5/2025, Bộ Thương mại Mỹ đã chỉ đạo các công ty cung cấp phần mềm tự động hóa thiết kế điện tử (EDA), bao gồm Cadence, Synopsys và Siemens, ngừng cung cấp công nghệ của họ cho Trung Quốc. Chỉ thị này được Cục Công nghiệp và An ninh – một bộ phận của Bộ Thương mại Mỹ phụ trách kiểm soát xuất khẩu – gửi đến các công ty thông qua thư.

Động thái này đánh dấu một bước đi quan trọng của chính quyền Tổng thống Trump nhằm kìm hãm khả năng phát triển các con chip trí tuệ nhân tạo tiên tiến của Trung Quốc, trong bối cảnh Mỹ tìm cách duy trì lợi thế công nghệ trước đối thủ địa chính trị.

Cuộc chiến phát triển chip trí tuệ nhân tạo giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng căng thẳng (Ảnh minh họa)

Trước đó, vào tháng 4, Washington đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu các chip AI dành riêng cho thị trường Trung Quốc của NVIDIA.

Các biện pháp trên nhằm mục tiêu kép: một mặt kiềm chế tốc độ phát triển AI của Trung Quốc, mặt khác khuyến khích các công ty công nghệ lớn của Mỹ quay trở lại đầu tư trong nước hoặc chuyển hướng sang các quốc gia khác. Việt Nam, trong bối cảnh đó, nổi lên như một điểm đến thay thế nhờ vị trí chiến lược, chính sách ưu đãi và sự cải thiện trong hạ tầng công nghệ.

NVIDIA và chiến lược ứng phó trước “cơn sóng” chính trị

Trong làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng, NVIDIA là một trong những tập đoàn bị ảnh hưởng mạnh nhất từ các chính sách kiểm soát công nghệ của Mỹ. Cụ thể, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với chip H20 của NVIDIA – động thái mà công ty cho biết sẽ gây ra khoản chi phí 5,5 tỷ USD.

Tổng Giám đốc Jensen Huang ước tính thị trường chip AI tại Trung Quốc sẽ đạt khoảng 50 tỷ USD vào năm tới, đồng thời cho biết NVIDIA đã từ bỏ 15 tỷ USD doanh thu tại quốc gia này do các hạn chế.

NVIDIA không công bố chi tiết doanh thu từ chip H20 – loại chip AI duy nhất được phép bán tại Trung Quốc, vốn là phiên bản giảm hiệu năng của H100 để đáp ứng quy định xuất khẩu từ thời chính quyền Biden. Trung Quốc chiếm khoảng 13% tổng doanh thu của công ty trong năm ngoái.

Tổng Giám đốc NVIDIA Jensen Huang

Các nhà phân tích từ Susquehanna ước tính các hạn chế đã ảnh hưởng đến ba tuần cuối của quý tháng Tư, khiến NVIDIA mất khoảng 1 tỷ USD doanh thu. Trong cả năm, doanh thu bị mất có thể lên tới 4,5 tỷ USD mỗi quý. Wedbush dự đoán mức thiệt hại hàng quý dao động từ 3 đến 4 tỷ USD.

Trong bối cảnh đó, tập đoàn công nghệ này đã không đứng yên. Trước khi Tổng thống Trump tái đắc cử và các biện pháp kiểm soát mới được ban hành, công ty đã bắt đầu triển khai chiến lược nhằm giảm thiểu rủi ro chính trị và mở rộng thị phần tại nhiều quốc gia. Trong đó, Việt Nam trở thành một trong những điểm đến trọng yếu.

Trong năm 2024, Tập đoàn NVIDIA đã có ba đợt đến TP.HCM để khảo sát địa điểm và bàn thảo kế hoạch hợp tác và đầu tư. Những nội dung chính NVIDIA mong muốn hợp tác bao gồm: đào tạo phát triển AI cho thành phố; hỗ trợ phát triển startup AI; thành lập Trung tâm Tính toán Xuất sắc AI và Trung tâm R&D.

Tới ngày 5/12/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc làm việc với ông Jensen Huang – nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Tập đoàn NVIDIA – và chứng kiến lễ ký Thỏa thuận giữa Chính phủ Việt Nam và NVIDIA về việc hợp tác thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển về Trí tuệ nhân tạo (AI) và Trung tâm Dữ liệu AI tại Việt Nam.

Thủ tướng đánh giá Thỏa thuận hợp tác này – được ký chỉ hơn một năm sau chuyến thăm NVIDIA tại Hoa Kỳ vào tháng 9/2023 – là dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của Chủ tịch Jensen Huang trong việc biến Việt Nam thành “ngôi nhà thứ hai của NVIDIA”.

Dự kiến đầu tháng 6/2025, TP. HCM và Tập đoàn NVIDIA sẽ chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác, với sự tham dự của đại diện cấp cao từ phía NVIDIA.

Lễ công bố Thỏa thuận hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Tập đoàn NVIDIA

Không chỉ làm việc với Chính phủ, tập đoàn này còn trao đổi và hợp tác với các doanh nghiệp Việt Nam. Giữa tháng 4/2024, FPT đã công bố hợp tác chiến lược toàn diện với NVIDIA để thúc đẩy nghiên cứu trí tuệ nhân tạo, cung cấp dịch vụ và giải pháp cho khách hàng trong nước và quốc tế.

Theo thỏa thuận, FPT sẽ đầu tư 200 triệu USD để xây dựng Nhà máy Trí tuệ Nhân tạo nhằm phục vụ nghiên cứu và phát triển AI tại Việt Nam. Nhà máy này sẽ bao gồm các hệ thống siêu máy tính sử dụng GPU H100 Tensor Core – dòng chip AI cao cấp nhất hiện nay của NVIDIA.

Sau FPT, NVIDIA tiếp tục làm việc với lãnh đạo CMC Corp nhằm tăng cường hợp tác chiến lược toàn diện, đặc biệt trong lĩnh vực AI. Trước đó, CMC Corp đã công bố kế hoạch đầu tư 1.000 GPU NVIDIA GH200 trị giá 250 triệu USD trong giai đoạn 2024–2025, nhằm thúc đẩy các ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sáu lĩnh vực: thiết kế chip, AI, dữ liệu lớn, dữ liệu mạng xã hội, IoT và công nghệ chuỗi khối/an toàn thông tin.

“Kỳ lân công nghệ” Việt Nam – VNG – cũng đã trở thành đối tác điện toán đám mây của NVIDIA. Đây là một trong những hoạt động mở rộng kết nối châu Á của nhà sản xuất chip Mỹ sau chuyến thăm của CEO Jensen Huang. Đại diện VNG cho biết họ đã trang bị trung tâm dữ liệu tại Thái Lan với 1.000 GPU NVIDIA, phục vụ cho các ứng dụng AI và dịch vụ phần mềm cho khách hàng sử dụng công nghệ NVIDIA.

Cuối năm 2024, NVIDIA đã mua lại VinBrain – công ty con của Vingroup chuyên về AI trong lĩnh vực y tế. Thương vụ này giúp NVIDIA mở rộng năng lực R&D tại Việt Nam, đặc biệt trong các ứng dụng chăm sóc sức khỏe.

Bên cạnh đó, tập đoàn này còn đầu tư phát triển giáo dục AI. NVIDIA đã ký hợp tác với các trường đại học lớn như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học FPT để phát triển chương trình AI ứng dụng, đồng thời cấp quyền truy cập vào nền tảng phần mềm và phần cứng chuyên dụng cho nghiên cứu và khởi nghiệp.

Đoàn công tác Tập đoàn NVIDIA đến thăm và làm việc với Trường ĐH Bách khoa - ĐH Đà Nẵng chiều 24/6/2024

Chiến lược phân tán thị trường, đầu tư vào giáo dục và R&D tại các nước như Việt Nam giúp NVIDIA vừa giảm rủi ro thương mại với Trung Quốc, vừa mở rộng ảnh hưởng tại các nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh.

Việt Nam – điểm sáng trên bản đồ công nghệ và bán dẫn toàn cầu

Việt Nam không còn là cái tên xa lạ trong bản đồ sản xuất điện tử toàn cầu. Với sự hiện diện của các ông lớn như Samsung, Intel, LG và gần đây là Amkor, NVIDIA, Việt Nam đang dần chuyển mình từ “công xưởng lắp ráp” sang trung tâm kỹ thuật cao có giá trị gia tăng lớn.

Một trong những yếu tố tạo nên sức hút là sự ổn định chính trị, chính sách ưu đãi đầu tư và hạ tầng công nghiệp được cải thiện nhanh chóng. Chính phủ cũng thể hiện quyết tâm rõ rệt trong việc xây dựng hệ sinh thái bán dẫn – từ sản xuất, dữ liệu, đến đào tạo nhân lực.

Dự thảo Chiến lược Quốc gia về phát triển ngành bán dẫn giai đoạn 2025–2035 đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một trung tâm thiết kế và kiểm định chip của khu vực. Trong khuôn khổ này, NVIDIA không chỉ là nhà cung cấp công nghệ, mà còn là đối tác chiến lược về đào tạo và đổi mới sáng tạo.

Các khu công nghệ cao tại TP. HCM, Đà Nẵng và Hà Nội đã bắt đầu thu hút các nhà đầu tư chip quốc tế đến xây dựng nhà máy, trung tâm R&D và phòng thí nghiệm chuyên sâu. Song song đó, các trường đại học cũng đang tái cấu trúc chương trình đào tạo để tích hợp AI, điện tử và kỹ thuật bán dẫn.

Các doanh nghiệp bán dẫn tại Việt Nam (Nguồn: itcvietnam.vn)

Thống kê của Vietcap cho thấy, Việt Nam có lợi thế đáng kể về chi phí để thu hút các doanh nghiệp FDI trong ngành điện tử nếu so sánh với các quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ, Malaysia.

Lợi thế chi phí của Việt Nam tính theo tỷ lệ phần trăm trên tổng chi phí sản xuất là: Nguyên vật liệu 3 điểm phần trăm, chi phí lao động 4 điểm phần trăm, chi phí điện 1 điểm phần trăm, chi phí hiệp định thương mại 2 điểm phần trăm. Tuy nhiên, với mức thuế quan hiện tại, Việt Nam cao hơn mức trung vị của các nước trong nhóm so sánh là 17 điểm phần trăm.

Theo những số liệu được trình bày phía trên, Vietcap ước tính Việt Nam có thể giữ được một phần lợi thế cạnh tranh, trong trường hợp mức thuế quan cao hơn khoảng 5-10 điểm phần trăm so với các nước cạnh tranh thu hút FDI, do Việt Nam có các cụm công nghiệp điện tử đã được thiết lập và chi phí sản xuất tương đối thấp.

Việt Nam đang là điểm đến lý tưởng cho các doanh nghiệp công nghệ, điện tử (Nguồn: Vietcap)

Tuy nhiên, thách thức vẫn còn không ít. Việt Nam hiện thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực trình độ cao trong ngành thiết kế vi mạch và quản lý chuỗi cung ứng công nghệ cao. Việc thu hút các kỹ sư Việt Nam từ nước ngoài về nước, cũng như đào tạo thế hệ kỹ sư mới đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, là nhiệm vụ cấp thiết nếu muốn đón làn sóng đầu tư chuyển dịch khỏi Trung Quốc.

Nếu tận dụng được các cơ hội hiện tại – từ việc NVIDIA mở rộng đầu tư, đến xu thế “China+1” đang thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng – Việt Nam hoàn toàn có thể vượt lên từ một điểm đến sản xuất sang vai trò trung tâm sáng tạo và công nghệ. Khi bản đồ chip toàn cầu đang tái định hình vì địa chính trị, thì sự chủ động, linh hoạt và đầu tư dài hạn sẽ là chìa khóa để Việt Nam không chỉ là “người thay thế” mà còn là “người dẫn đầu khu vực”.