Ngày 6/8, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã ra quyết định tạm ngưng toàn bộ hoạt động nhập khẩu gạo trong vòng 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9 tới. Lệnh cấm này được đưa ra theo đề xuất của Bộ Nông nghiệp nước này, nhằm bảo vệ lợi ích của nông dân nội địa trong bối cảnh mùa thu hoạch đang diễn ra.

Là quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới với sản lượng nhập khẩu lên tới 4,8 triệu tấn trong năm 2024, Philippines dự kiến sẽ còn tăng lượng nhập trong năm nay. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines có thể chạm mốc kỷ lục 5,1 triệu tấn vào năm 2025. Vì vậy, quyết định tạm ngưng nhập khẩu gạo được ví như một “cú sốc” tương tự thời điểm Ấn Độ đột ngột cấm xuất khẩu gạo vào tháng 7/2023.

Việt Nam hiện là nguồn cung gạo lớn nhất cho thị trường Philippines, với sản lượng xuất khẩu trung bình đạt từ 3–4 triệu tấn mỗi năm kể từ năm 2022. Riêng trong năm 2024, Việt Nam xuất khẩu sang Philippines 4,15 triệu tấn gạo, chiếm gần 73% tổng lượng gạo nhập khẩu của quốc gia này. Ở chiều ngược lại, Philippines cũng là thị trường tiêu thụ lớn nhất của gạo Việt, chiếm khoảng 45% kim ngạch xuất khẩu.

Thị trường lớn nhất thế giới đột ngột dừng nhập khẩu gạo, doanh nghiệp Việt có gặp 'sóng lớn'?
Philippines tạm ngưng toàn bộ hoạt động nhập khẩu gạo trong vòng 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9

Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn, trong 6 tháng đầu năm 2025, Philippines vẫn là khách hàng lớn nhất, chiếm gần 43% thị phần.

Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sang thị trường này đã giảm 13,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, các thị trường thay thế như Ghana và Bờ Biển Ngà lại ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng lần lượt là 53,5% và 97%.

Bà Phan Mai Hương – đồng sáng lập chuyên trang SS Rice News cho biết khá bất ngờ trước tốc độ phê duyệt lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo của Philippines. Tuy nhiên, bà nhận định rằng từ nay đến thời điểm lệnh có hiệu lực, nhiều khả năng các nhà nhập khẩu sẽ tăng tốc gom hàng để dự trữ. "Có hai yếu tố khiến tôi tin vào điều đó: Thứ nhất, giá gạo Việt Nam đang ở mức cạnh tranh. Thứ hai, chất lượng gạo Việt vượt trội so với sản phẩm nội địa, được người tiêu dùng Philippines ưa chuộng", bà Hương phân tích.

Trả lời PV Thanh Niên, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cũng cho rằng tác động từ quyết định của Philippines là không đáng kể trong ngắn hạn.

Ông Nguyễn Vĩnh Trọng – Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Đồng Tháp) - cho biết hiện giá gạo trong nước vẫn ở mức cao nên các đối tác nước ngoài đang chờ thêm để điều chỉnh. Vụ hè thu của Việt Nam đã gần kết thúc với sản lượng không còn nhiều, do đó khả năng giảm giá là rất thấp. Đến khi lệnh tạm ngưng nhập khẩu có hiệu lực vào tháng 9, cũng là lúc Việt Nam bước vào giai đoạn thu hoạch vụ thu đông – thời điểm cao điểm nhập khẩu của nhiều thị trường. Vì vậy, ảnh hưởng đến tiêu thụ nội địa sẽ không đáng kể.

Chung quan điểm, ông Nguyễn Văn Thành – Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long) cho biết thị trường vẫn đang ổn định và chưa có phản ứng rõ rệt. Thời gian qua, nhiều nông dân đã giảm hoặc bỏ vụ hè thu do lợi nhuận thấp, nguồn cung hiện nay không dồi dào. Việc Philippines tạm ngưng nhập khẩu chỉ mang tính thời điểm và có thể thay đổi nhanh chóng. Thực tế, chính sách thuế nhập khẩu của nước này đã nhiều lần điều chỉnh trong thời gian ngắn, thể hiện sự bất ổn và rủi ro cao.