Thông tin chi tiết việc TP. HCM sắp hạn chế xe nội đô

Tình trạng quá tải phương tiện giao thông, kẹt xe ngày càng trầm trọng tại các thành phố lớn

Tại TP. HCM, từ năm 2026 sẽ hình thành “vùng phát thải thấp” bao quanh khu trung tâm, được giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường trọng điểm.

Ở giai đoạn đầu, thành phố sẽ cấm hoàn toàn xe tải hạng nặng chạy dầu diesel, hạn chế ô tô thương mại không đạt Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới Euro 2. Các phương tiện không phát thải hoặc sử dụng năng lượng tái tạo sẽ được ưu tiên.

Giai đoạn 2027–2032, phạm vi áp dụng sẽ mở rộng, hạn chế tất cả xe máy dưới Euro 2 và ô tô dưới Euro 4, trước khi nâng tiêu chuẩn khí thải và mở rộng tới Vành đai 1 sau năm 2032.

Hà Nội cũng không kém phần quyết liệt. Theo Chỉ thị 20 của Chính phủ, từ 1/7/2026, xe máy xăng sẽ bị cấm trong Vành đai 1, tiến tới mở rộng ra toàn thành phố vào năm 2030. Đây là động thái chưa từng có tiền lệ ở thị trường xe máy lớn thứ tư thế giới, nơi hơn 90% hộ gia đình sở hữu ít nhất một chiếc xe máy.

Có thể thấy, mục tiêu của các chính sách này là giảm khí thải – nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí đô thị – và thúc đẩy phương tiện xanh. Tuy nhiên, Hiệp hội Xe máy Việt Nam (VAMM) cảnh báo lộ trình hiện tại quá gấp. Chỉ một năm chuẩn bị trước khi áp dụng có thể gây áp lực lớn cho người thu nhập thấp khi buộc phải đổi xe, đồng thời đe dọa hàng trăm nghìn việc làm trong chuỗi cung ứng xe máy xăng. Hạ tầng sạc công cộng, lưới điện và dịch vụ hậu mãi cho xe điện cũng chưa đủ đáp ứng nhu cầu chuyển đổi ồ ạt.

Sẽ triển khai lộ trình cấm xe máy xăng tại khu vực Vành đai 1 tại Hà Nội từ 1/7/2026

Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội cho các doanh nghiệp. Với xe xăng, các hãng như Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio, SYM buộc phải tái cấu trúc sản xuất, nghiên cứu sản phẩm đạt chuẩn khí thải cao hơn hoặc đẩy nhanh chiến lược xe điện.

Với xe điện, đặc biệt là ô tô điện, VinFast đang nắm lợi thế lớn khi đã đầu tư hàng nghìn trạm sạc trên toàn quốc. Tuy nhiên, phần lớn hạ tầng này phục vụ ô tô, trong khi thị trường xe máy điện – nơi các tên tuổi như VinFast Klara, Dat Bike, Selex Motors, YADEA tham gia – vẫn cần mở rộng nhanh cả mạng lưới sạc lẫn hệ sinh thái dịch vụ.

Về phía người tiêu dùng, khoảng cách giữa mục tiêu môi trường và khả năng thực thi vẫn là điểm nóng. Giá xe điện còn cao so với thu nhập bình quân, thời gian sạc dài, phạm vi di chuyển hạn chế và lo ngại về tuổi thọ pin. Nếu chính sách siết chặt áp dụng quá nhanh mà không kèm gói hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, trợ giá xe điện và kế hoạch hạ tầng đồng bộ, nguy cơ “đứt gãy” thị trường là hiện hữu. Khoảng trống này có thể bị lấp bởi xe nhập khẩu giá rẻ, thậm chí chất lượng thấp.

Cơ hội sẽ thuộc về doanh nghiệp nào bắt kịp xu hướng, vừa cung cấp sản phẩm cạnh tranh, vừa giải quyết được các nút thắt hạ tầng, chi phí và dịch vụ hậu mãi. VinFast, với lợi thế về quy mô và mạng lưới sạc, có thể đi đầu ở mảng ô tô điện; các hãng xe máy điện nội địa và FDI sẽ phải tăng tốc mạnh mẽ nếu không muốn bỏ lỡ “làn sóng xanh” đang đến gần.

Về khía cạnh dân sinh, hiện dân số của hai thành phố này đã lên tới khoảng 22 triệu người, chưa tính lực lượng lao động nhập cư. Nếu quy định hạn chế hoặc cấm xe xăng trong nội đô được áp dụng mà thiếu tính toán kỹ lưỡng, sinh kế của nhiều hộ gia đình có thể bị ảnh hưởng đáng kể.