Thu hồi đất và giá đất: Nhiều quan điểm trái chiều, Bộ NN&MT phản hồi gì?

Việc thu hồi đất và xác định giá đất vốn luôn là những “nút thắt” lớn nhất trong quản lý đất đai, đang tiếp tục gây nhiều tranh luận khi Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ NN&MT) triển khai dự thảo sửa đổi Luật Đất đai 2024, chỉ sau chưa đầy một năm luật này có hiệu lực.

Tại Hội thảo "Hoàn thiện pháp luật đất đai tạo động lực phát triển trong kỷ nguyên số", ngày 20/8, ông Võ Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ NN&MT, thẳng thắn thừa nhận: “Thu hồi đất và giá đất luôn là vấn đề phức tạp, có nhiều quan điểm trái chiều. Thậm chí ngay trong cơ quan soạn thảo, nhiều điểm vẫn chưa thống nhất được".

Theo ông Tuấn, có 3 nhóm nguyên nhân lớn:

Thứ nhất, thể chế hóa chủ trương mới của Đảng: Việc sửa đổi dựa trên Nghị quyết 18, Nghị quyết 69 và mới nhất là Nghị quyết 66, 68 của Trung ương, trong đó có nhiều điểm bổ sung, điều chỉnh trực tiếp đến quản lý, quy hoạch và giá đất.

Thứ hai, bất cập trong thực tiễn thi hành: Chỉ sau vài tháng có hiệu lực (từ 1/8/2024), Luật Đất đai 2024 đã bộc lộ nhiều vướng mắc trong quy hoạch đất đai, thu hồi, bồi thường, giao đất, cho thuê đất, cũng như sự thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp xuống 2 cấp.

Thứ ba, đòi hỏi từ thực tiễn kinh tế, xã hội: Nhiều vấn đề chưa có cơ chế rõ ràng như quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp cấp xã, chính sách tái định cư, hay cơ chế giao đất theo phân cấp, phân quyền.

“Chúng tôi buộc phải sửa đổi để Luật thật sự phù hợp với tình hình mới, không thể chờ tới chu kỳ 10 năm như trước đây”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Ông Võ Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ NN&MT cho biết, Bộ trong thời gian qua đã tích cực triển khai xây dựng dự thảo Luật Đất đai 2024 sửa đổi, dự kiến trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10 năm nay. Ảnh minh hoạ.

Tranh cãi lớn: Bảng giá đất áp dụng thế nào?

Một trong những vấn đề nóng nhất hiện nay là cách tính giá bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.

Theo ông Tuấn, có hai luồng quan điểm trái ngược:

Quan điểm thứ nhất: Bảng giá đất Nhà nước chỉ nên áp dụng cho các mục đích quản lý như thu thuế, cho thuê đất. Nếu dùng làm căn cứ bồi thường, người dân thường cảm thấy thiệt thòi, dẫn tới khiếu nại, khiếu kiện kéo dài

Quan điểm thứ hai: Nếu áp dụng “giá thị trường” để bồi thường thì lại phát sinh vướng mắc khác, do thiếu chuẩn mực, dễ bị lợi dụng hoặc tạo áp lực lớn lên ngân sách.

Ông Tuấn cho rằng, thực tế đã chứng minh cả hai cách tiếp cận này đều có hạn chế. “Nếu áp dụng máy móc bảng giá Nhà nước thì chắc chắn khó có được sự đồng thuận của người dân. Ngược lại, nếu chạy theo giá thị trường mà thiếu cơ chế định giá rõ ràng thì lại phát sinh rủi ro, thiếu công bằng”, ông phân tích.

Để tháo gỡ nút thắt này, ông Tuấn nhấn mạnh: “Chúng ta cần một cơ chế định giá bồi thường độc lập, cập nhật, có phương pháp khoa học và dựa trên dữ liệu tin cậy. Người dân khi bị thu hồi đất vốn đã chịu nhiều thiệt thòi, vì vậy phải có phương án bồi thường hợp lý, thỏa đáng, đảm bảo quyền lợi, hạn chế khiếu nại, đồng thời tạo sự đồng thuận xã hội”.

Theo ông, đây là vấn đề rất khó, cần nhiều thời gian thảo luận, và chắc chắn sẽ tiếp tục được đưa ra tranh luận tại Quốc hội vào kỳ họp tháng 10 tới. Bộ NN&MT cũng thừa nhận nhiều nội dung trong dự thảo mới chỉ dừng ở khung pháp lý “mỏng”, đòi hỏi hệ thống nghị định, thông tư sau này phải đủ chi tiết và khả thi để bảo đảm thống nhất trong triển khai.