Thuế quan Mỹ phủ bóng ngành dầu khí: Loạt doanh nghiệp chịu sức ép từ giá dầu và tỷ giá

Giá dầu giảm và vòng xoáy áp lực đến nhóm kinh doanh – lọc dầu

Chính sách thuế quan của Mỹ đang gián tiếp tạo cú hích đẩy giá dầu thế giới suy giảm trong năm 2025, kéo theo hệ lụy lớn đối với các doanh nghiệp dầu khí Việt Nam, đặc biệt là nhóm kinh doanh và lọc dầu.

Theo phân tích từ Chứng khoán Vietcombank (VCBS), giá dầu giảm làm tăng chiết khấu bán hàng và chi phí dự phòng hàng tồn kho – 2 yếu tố trực tiếp bào mòn biên lợi nhuận gộp (BNLG) của các doanh nghiệp như Petrolimex (PLX), Tổng Công ty Khí Việt Nam (GAS) hay CTCP Lọc – Hóa dầu Bình Sơn (BSR).

Dù doanh thu nhóm bán lẻ xăng dầu phụ thuộc chặt chẽ vào biến động giá dầu, lợi nhuận gộp lại chịu ảnh hưởng từ hàng tồn kho, tỷ giá và cấu trúc sản phẩm tiêu thụ. Trường hợp của PLX là ví dụ rõ nét: Công ty buộc phải duy trì lượng hàng tồn kho tối thiểu khoảng 20 ngày, trong khi giá bán lẻ được điều chỉnh theo chu kỳ 7 ngày. Sự lệch pha giữa giá vốn và giá bán khiến lợi nhuận dễ sụt giảm, nhất là khi giá dầu thế giới đang trên đà giảm sâu.

Ngoài ra, với hơn 40% lượng xăng dầu nhập khẩu bằng USD, việc tỷ giá USD/VND tăng cũng làm tăng chi phí, buộc PLX phải dùng đến công cụ bảo hiểm tỷ giá – biện pháp đã được triển khai từ năm 2024 nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính.

Dự báo crack spread của WM và Platts (Nguồn: VCBS)

GAS cũng không tránh khỏi tác động gián tiếp khi giá dầu lao dốc kéo giá khí bán ra giảm theo, gây sức ép lên cả doanh thu và lợi nhuận. Trong khi đó, BSR – doanh nghiệp vận hành nhà máy lọc dầu Dung Quất – lại đối mặt với crackspread (biên lọc dầu) suy giảm.

Dù đã hoàn tất bảo dưỡng tổng thể lần 5 trong năm 2024, tăng cường sử dụng nguồn dầu nội địa để tiết kiệm chi phí và chủ động đẩy hàng để tránh tồn kho, nhưng hiệu quả kinh doanh của BSR vẫn bị đặt trong tình thế bấp bênh. Doanh nghiệp cho biết vẫn duy trì cơ chế định giá đầu ra theo USD hoặc công thức điều chỉnh theo USD, giúp phần nào bù đắp rủi ro tỷ giá.

Trong bối cảnh biên lợi nhuận ngành lọc dầu toàn cầu tiếp tục co hẹp bởi nhu cầu nhiên liệu sụt giảm, triển vọng của nhóm doanh nghiệp này vẫn phụ thuộc lớn vào việc giữ vững thị phần nội địa – nơi được kỳ vọng sẽ tiêu thụ tăng hơn 8% trong năm 2025, theo Bộ Công Thương. Đây là một điểm sáng hỗ trợ ngành vượt qua giai đoạn nhiều biến động.

Khối thượng nguồn đối diện rủi ro trì hoãn dự án và biến động tỷ giá

Không riêng nhóm kinh doanh – lọc dầu, các doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí thượng nguồn như PVS, PVD và PVB cũng đối mặt với những bất lợi lớn nếu giá dầu tiếp tục rơi xuống dưới ngưỡng 60 USD/thùng. Kịch bản này khiến các dự án khai thác dầu khí có nguy cơ bị chậm tiến độ hoặc tạm dừng triển khai, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ.

Tác động thuế quan và tỷ giá đối với các doanh nghiệp dầu khí thượng nguồn (Nguồn: VCBS)

PVS hiện có nguồn thu chủ yếu từ các dự án quốc tế được thanh toán bằng USD, do đó sẽ được hưởng lợi khi tỷ giá USD/VND tăng. Tuy nhiên, những dự án trong nước ký bằng VND sẽ chịu tác động bất lợi nếu tỷ giá biến động mạnh – điều mà doanh nghiệp hiện vẫn chưa lượng hóa đầy đủ rủi ro. Dù tỷ trọng nợ vay bằng USD thấp (chủ yếu từ liên doanh), PVS vẫn cần cẩn trọng với khả năng trì hoãn đầu tư của các nhà thầu.

Với PVD, việc nắm giữ dòng tiền bằng USD giúp giảm thiểu tác động từ lỗ tỷ giá trong hoạt động kinh doanh cốt lõi. Tuy nhiên, nếu phải chuyển đổi sang VND để thực hiện đầu tư tài chính, doanh nghiệp có thể phát sinh chi phí tỷ giá – buộc phải dùng lợi nhuận đầu tư để bù đắp phần thiếu hụt này.

PVB là trường hợp đặc thù khi 40–50% nguyên vật liệu đầu vào là hàng nhập khẩu, dễ bị tổn thương nếu tỷ giá tăng. Dù phần lớn vật tư năm 2025 đã được mua trước nên tác động ngắn hạn là không đáng kể, nhưng áp lực chi phí trong trung và dài hạn là điều không thể xem nhẹ nếu thị trường tiếp tục biến động mạnh.

Điểm tựa nội địa: Nhu cầu tăng và nguồn cung ổn định

Dù bức tranh ngành dầu khí bị bao phủ bởi những yếu tố rủi ro như giá dầu, tỷ giá và thuế quan quốc tế, thị trường trong nước vẫn mang lại một số kỳ vọng nhất định.

Theo Bộ Công Thương, sản lượng xăng dầu tiêu thụ năm 2025 ước tăng hơn 8% nhờ nền kinh tế tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao. Bên cạnh đó, nhà máy Dung Quất hoàn tất bảo dưỡng và vận hành ổn định giúp đảm bảo nguồn cung, giảm phụ thuộc nhập khẩu và rủi ro chi phí đầu vào.

Nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong nước sẽ tiếp tục tăng trong giai đoạn 2025-2030 (Nguồn: VCBS)

Theo VCBS, đây là những yếu tố then chốt giúp ngành dầu khí Việt Nam giữ được đà ổn định trong giai đoạn còn nhiều bất định từ bên ngoài. Tuy nhiên, để trụ vững và tăng trưởng, doanh nghiệp trong ngành sẽ phải không ngừng tối ưu vận hành, kiểm soát tồn kho và linh hoạt ứng phó với diễn biến tỷ giá – giá dầu trong từng quý còn lại của năm 2025.