Một công nghệ vệ tinh mới của Trung Quốc vừa gây chấn động giới công nghệ và an ninh quốc tế khi được cho là có thể nhận diện khuôn mặt người từ khoảng cách hơn 100km. Đây là bước tiến lớn trong lĩnh vực giám sát từ không gian, mở ra tiềm năng ứng dụng đa dạng nhưng cũng kéo theo hàng loạt tranh cãi về quyền riêng tư cá nhân và đạo đức công nghệ.

Trung Quốc gây chấn động: Phát minh ra vệ tinh nhìn rõ khuôn mặt từng người từ quỹ đạo
Các kỹ sư Trung Quốc đã phát triển thành công một hệ thống cảm biến từ xa dựa trên công nghệ laser

Trong công trình mới được công bố, các kỹ sư Trung Quốc đã phát triển thành công một hệ thống cảm biến từ xa dựa trên công nghệ laser mang tên Synthetic Aperture Lidar (SAL). Không giống các hệ thống truyền thống sử dụng sóng vi ba, SAL hoạt động với bước sóng quang học, cho phép thu được hình ảnh sắc nét và chi tiết vượt trội. Nhờ khả năng ghi hình hai hoặc ba chiều với độ phân giải cao, SAL được đánh giá là có thể vượt trội gấp hàng trăm lần so với các thiết bị gián điệp hiện có.

Thử nghiệm đầu tiên của hệ thống được thực hiện tại hồ Thanh Hải ở vùng tây bắc Trung Quốc. Kết quả cho thấy vệ tinh có thể phát hiện các chi tiết chỉ nhỏ 1,7mm từ độ cao 101,8km. Độ chính xác này đạt được nhờ việc chia chùm laser qua một mảng microlens 4x4, giúp mở rộng khẩu độ quang học của hệ thống. Thành tựu này khiến nhiều chuyên gia cho rằng SAL có thể thay đổi hoàn toàn cục diện giám sát không gian trong tương lai.

Tuy nhiên, sự phát triển của SAL không chỉ mang đến kỳ vọng. Khả năng quan sát siêu chi tiết từ khoảng cách xa cũng làm dấy lên lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư cá nhân. Trong bối cảnh các vấn đề liên quan đến giám sát, theo dõi và sử dụng dữ liệu cá nhân đang ngày càng được quan tâm, một công cụ có thể nhận diện khuôn mặt từ ngoài khí quyển có thể bị lạm dụng cho các mục đích thiếu minh bạch hoặc trái phép.

Không chỉ giới hạn trong lĩnh vực quân sự, các ứng dụng tiềm năng của SAL có thể mở rộng sang nhiều lĩnh vực dân sự như theo dõi biến đổi môi trường, hỗ trợ ứng phó thiên tai hoặc nghiên cứu khoa học. Dù vậy, công nghệ này vẫn còn hạn chế về mặt kỹ thuật. Hiệu quả của SAL phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết và tầm nhìn, trong khi những thử nghiệm ban đầu được tiến hành dưới môi trường lý tưởng. Do đó, việc đánh giá khả năng hoạt động thực tế trong điều kiện khắc nghiệt vẫn cần thời gian và nghiên cứu sâu hơn.

Sự xuất hiện của SAL cũng làm nổi bật nhu cầu cấp thiết về việc xây dựng một bộ quy tắc ứng xử hoặc khung pháp lý quốc tế liên quan đến việc sử dụng các công nghệ giám sát tiên tiến từ không gian. Tương tự như các hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân, một "hiệp ước không gian" có thể giúp các quốc gia quản lý và giám sát lẫn nhau trong việc phát triển và sử dụng công nghệ một cách minh bạch và có trách nhiệm.

Trong thời đại mà đổi mới công nghệ diễn ra với tốc độ chóng mặt, sự xuất hiện của một vệ tinh có thể nhận diện khuôn mặt người từ không gian là ví dụ điển hình cho ranh giới mong manh giữa bước nhảy vọt của tri thức và mối đe dọa tiềm ẩn về sự xâm phạm cá nhân. Làm thế nào để công nghệ phục vụ lợi ích chung mà không đánh đổi bằng quyền riêng tư của con người, là bài toán mà thế giới hiện đại buộc phải giải quyết.