Tel: (024) 66666282
Email: 
Hotline: 0903101982
Thị trường tài chính “phình to” nhưng chưa bền vững
Chia sẻ tại Diễn đàn Hoạch định Tài chính Cá nhân 2025, ngày 23/8, TS. Cấn Văn Lực – Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, cho biết, tổng giá trị tài sản trên thị trường tài chính Việt Nam vào khoảng trên 30 triệu tỷ đồng, tương đương hơn 265% GDP của cả nước.
Trong 15 năm qua, tốc độ tăng trưởng bình quân của thị trường tài chính Việt Nam đạt khoảng 16%/năm, cao gấp 2,5 lần so với tốc độ tăng GDP. Đây là con số khiến nhiều quốc gia trong khu vực phải chú ý. Tuy nhiên, đằng sau sự phình to về quy mô, hệ thống tài chính lại đang bộc lộ nhiều điểm yếu, đặc biệt là khả năng phân bổ nguồn lực chưa tương xứng với tốc độ tăng trưởng.
“Phát triển nhanh, phát triển tốt, nhưng vẫn thiếu bền vững. Chỗ này, chỗ kia vẫn kêu thiếu vốn. Như vậy là phân bổ vốn không hiệu quả. Nếu để tình trạng này kéo dài, chúng ta có lỗi với đất nước,” ông Lực nhấn mạnh.
 |
| TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh: Muốn thị trường tài chính bền vững và cân bằng, Việt Nam cần giảm gánh cho hệ thống ngân hàng, phát triển mạnh thị trường trái phiếu, quỹ đầu tư và dịch vụ tư vấn tài chính cá nhân. Ảnh minh hoạ. |
Cụ thể, theo TS. Cấn Văn Lực, cấu trúc thị trường tài chính hiện nay còn “khập khiễng”:
Ngân hàng chiếm tới 66% quy mô hệ thống, cung ứng khoảng 50% vốn cho nền kinh tế, trong khi thị trường trái phiếu chỉ đạt 11% GDP, chưa trở thành kênh vốn trung, dài hạn. Bảo hiểm đóng góp dưới 1% GDP, thấp hơn mức bình quân ASEAN (3,5%). Chứng khoán vốn hóa thị trường đạt 26% GDP nhưng chỉ huy động được hơn 3% vốn cho doanh nghiệp.
“Ngân hàng đang gánh quá nặng cho nền kinh tế. Muốn phát triển bền vững, chúng ta phải giảm tải cho tín dụng ngân hàng và phát triển mạnh các kênh vốn khác,” ông nói.
Một điểm đáng chú ý khác là nhu cầu tư vấn tài chính cá nhân tại Việt Nam đang gia tăng mạnh. Theo TS. Cấn Văn Lực, tài sản tài chính cá nhân của người Việt hiện khoảng 360 tỷ USD, dự báo có thể đạt 600 tỷ USD trong những năm tới.
Khoảng 67% người dân cho biết có nhu cầu được tư vấn để quản lý tài sản, chuẩn bị hưu trí, hoặc điều chỉnh chi tiêu, nợ vay. Tuy vậy, nghề tư vấn tài chính cá nhân ở Việt Nam chưa được công nhận chính thức, thiếu chuẩn hóa về đào tạo, chứng chỉ hành nghề, trong khi tình trạng lừa đảo tài chính vẫn diễn biến phức tạp.
“Người dân Việt Nam xứng đáng có một dịch vụ tư vấn tài chính đúng nghĩa, an toàn và đáng tin cậy,” ông Lực nhấn mạnh.
Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam
Ông dẫn chứng kinh nghiệm từ Singapore: Nghề tư vấn tài chính được chuẩn hóa chặt chẽ. Tư vấn viên buộc phải có chứng chỉ chuyên môn, chịu sự giám sát của cơ quan quản lý, đồng thời phải tuân thủ quy tắc đạo đức nghề nghiệp; Hay tại Hồng Kông, việc phát triển dựa trên nền tảng tuân thủ pháp luật nghiêm ngặt, song song áp dụng thông lệ quốc tế tốt nhất, đảm bảo tính minh bạch và niềm tin thị trường.
Những mô hình này cho thấy, việc công nhận và chuẩn hóa nghề tư vấn tài chính cá nhân không chỉ bảo vệ người tiêu dùng, mà còn giúp dòng vốn trong xã hội được phân bổ hiệu quả hơn.
Từ thực tế trong nước và kinh nghiệm quốc tế, TS. Cấn Văn Lực đưa ra loạt khuyến nghị:
Trước hết, tư vấn tài chính phải được xác định là một cấu phần quan trọng trong Chiến lược Tài chính toàn diện 2026 – 2030, Chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến năm 2030 và Đề án Cải cách khu vực tài chính tầm nhìn đến năm 2045.
"Ít nhất, phải thể hiện rõ trong một Nghị định, hoặc đưa hẳn vào luật như Luật Chứng khoán sửa đổi sắp tới,” ông nhấn mạnh.
Bên cạnh khung pháp lý, TS. Cấn Văn Lực cho rằng cần gắn kết phát triển dịch vụ tư vấn tài chính với quá trình xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng, cũng như các thị trường mới như giao dịch hàng hóa phái sinh.
Về nhân lực, ông đề xuất tham khảo mô hình Singapore, xây dựng khung năng lực chuẩn và cơ chế cấp phép hành nghề. Việt Nam có thể thành lập một “Học viện Quản lý Tài sản” trực thuộc trường đại học hoặc định chế tài chính lớn, dưới sự bảo trợ của Bộ Tài chính. Song song là quy định bắt buộc về đào tạo lại, cập nhật kiến thức thường xuyên.
TS. Cấn Văn Lực cũng nhấn mạnh vai trò của giáo dục tài chính cộng đồng: “Người dân và doanh nghiệp cần được nâng cao hiểu biết, để tự tin tìm đến các dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp thay vì phụ thuộc vào thông tin trôi nổi".
Đối với các tổ chức tài chính cần đổi mới cơ chế quản trị, giảm chạy theo doanh số, tăng minh bạch và hạn chế rủi ro đạo đức. Việc đầu tư mạnh cho hạ tầng công nghệ thông tin, dữ liệu, AI và an ninh mạng là điều kiện tiên quyết để nâng chuẩn dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.
Cuối cùng, ông đề nghị các ngân hàng và định chế tài chính tích cực tham gia các chương trình giáo dục tài chính cá nhân, coi đây vừa là trách nhiệm xã hội, vừa là cách gắn kết khách hàng bền chặt hơn.
