Việt Nam cần nhiều 'doanh nghiệp dân tộc kiểu mới'

Chia sẻ tại tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá", sáng 30/5, chuyên gia kinh tế TS Cấn Văn Lực nhấn mạnh rằng, tinh thần Nghị quyết 68 đã xóa bỏ ranh giới phân biệt “khu vực trong” hay “ngoài” khu vực công, đặt mọi doanh nghiệp trên một mặt bằng bình đẳng. Từ đây, việc phát triển doanh nghiệp tư nhân không chỉ là tạo điều kiện để họ lớn mạnh về quy mô mà còn phải thắt chặt các tiêu chí nghiêm ngặt về năng lực công nghệ, tài chính, quản trị và khả năng kiểm soát rủi ro.

"Chỉ khi doanh nghiệp thực sự vững mạnh về nội lực, mới có thể tham gia các dự án trọng điểm quốc gia, trở thành trụ cột cho sự phát triển kinh tế. Ở đây, vai trò của Nhà nước là thiết lập tiêu chuẩn, giữ vai trò cầm trịch, còn doanh nghiệp tư nhân sẽ tập trung năng lực vào thi công và quản trị, phát huy thế mạnh hiệu quả, linh hoạt, giảm thiểu lãng phí, đảm bảo tiến độ", TS Cấn Văn Lực nhận định.

TS Cấn Văn Lực: 'Không chỉ nuôi lớn doanh nghiệp tư nhân, mà phải nâng họ thành doanh nghiệp dân tộc'

TS. Lực nhấn mạnh: Chúng ta không nên chỉ căn cứ vào quy mô doanh nghiệp về vốn hay doanh thu để trao vai trò doanh nghiệp dân tộc. Ảnh: VNREA

Theo TS Cấn Văn Lực, mục tiêu phát triển doanh nghiệp dân tộc không chỉ là tăng số lượng hay quy mô mà còn là nâng cao bản lĩnh và vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu, tạo ra giá trị thực, cạnh tranh quốc tế, hướng tới sự tự chủ và bền vững.

Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng cảnh báo nhiều mục tiêu vẫn chưa đạt được như kỳ vọng, ví dụ như kế hoạch phát triển 1,5 triệu doanh nghiệp đến 2025 có thể khó hoàn thành, tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP vẫn chỉ quanh mức 50% trong những năm gần đây. Điều này cho thấy cần có những đột phá về cải cách thể chế và cơ chế chính sách.

"Tư duy chính sách cần vượt ra ngoài mục tiêu hỗ trợ về quy mô, vốn hay ưu đãi đơn thuần. Thay vào đó, Nhà nước cần định hình rõ một lộ trình nâng đỡ những doanh nghiệp tư nhân có năng lực vượt trội, tâm huyết với quốc gia và có đóng góp thực chất cho nền kinh tế, để họ trở thành doanh nghiệp dân tộc, dẫn dắt hệ sinh thái doanh nghiệp Việt Nam trong thời đại hội nhập và cạnh tranh toàn cầu", TS Lực nêu quan điểm.

Đồng thời ông nhấn mạnh: "Chúng ta không nên chỉ căn cứ vào quy mô doanh nghiệp, về vốn hay doanh thu để trao vai trò doanh nghiệp dân tộc. Điều quan trọng là mức độ đóng góp của họ với nền kinh tế, xã hội, môi trường và quốc gia".

Ví dụ, có những tập đoàn quy mô lớn nhưng vận hành kém hiệu quả, ít sáng tạo, và không đầu tư vào đổi mới hay chuẩn mực ESG. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ như Vinacafé Biên Hòa, Thiên Long, Misa, hay các startup công nghệ như Base.vn lại có tầm ảnh hưởng rõ rệt. Họ dẫn đầu đổi mới sáng tạo, mở rộng chuỗi cung ứng trong nước, tạo việc làm chất lượng và thực hành tốt quản trị doanh nghiệp hiện đại...

"Những doanh nghiệp này hoàn toàn xứng đáng được định hướng trở thành doanh nghiệp dân tộc, nếu có sự đồng hành dài hạn từ chính sách", ông Lực khẳng định.

TS Cấn Văn Lực: 'Không chỉ nuôi lớn doanh nghiệp tư nhân, mà phải nâng họ thành doanh nghiệp dân tộc'

Việt Nam cần những ‘chaebol’ kiểu mới: hiện đại, minh bạch và phụng sự xã hội.

Hướng tới xây dựng một đạo luật riêng về kinh tế tư nhân

Để hiện thực hóa điều này, TS. Cấn Văn Lực cho rằng cần một hệ sinh thái chính sách "thiết kế riêng" cho nhóm doanh nghiệp có tiềm năng trở thành doanh nghiệp dân tộc, bao gồm:

Tiếp cận thực chất hơn về đất đai, tín dụng, công nghệ và nhân lực chất lượng cao; Hỗ trợ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cấp quản trị và thực hành ESG; Tạo điều kiện vươn ra thị trường quốc tế thông qua hỗ trợ xúc tiến thương mại, đầu tư, bảo hiểm rủi ro và cơ chế ngoại giao kinh tế.

"Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm của Hàn Quốc, Nhật Bản trong việc xây dựng và nâng đỡ các chaebol hay keiretsu, nhưng theo mô hình hiện đại, minh bạch, không độc quyền, gắn liền với trách nhiệm xã hội," TS. Lực gợi mở.

Ông cũng nhấn mạnh, cần sửa đổi các luật liên quan như Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp vừa và nhỏ 2017, Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Phá sản....Xu hướng chính sách sẽ hướng tới xây dựng một đạo luật riêng về kinh tế tư nhân, thì các chính sách mới được luật hóa và thực hiện mạnh mẽ, đảm bảo hiệu quả.

Song song với nỗ lực của Nhà nước, ông Lực cho rằng bản thân các doanh nghiệp cũng cần chủ động nâng cấp chiến lược phát triển theo hướng dài hạn, bền vững. Cụ thể:

Tích hợp ESG và đổi mới sáng tạo vào chiến lược cốt lõi; Đầu tư vào nâng cao năng suất lao động, hiệu quả sử dụng vốn (ICOR), thay vì tăng trưởng bằng mọi giá; Tuân thủ pháp luật, chuẩn mực quốc tế và thực hành đạo đức kinh doanh để xây dựng thương hiệu bền vững.

"Doanh nghiệp dân tộc không phải là danh hiệu phong tặng, mà là một trách nhiệm xã hội lớn lao. Họ cần trở thành biểu tượng của niềm tự hào quốc gia, vừa có sức cạnh tranh quốc tế, vừa giữ vững bản sắc và đạo lý kinh doanh Việt Nam", TS Cấn Văn Lực nhấn mạnh.