Tel: (024) 66666282
Email: 
Hotline: 0903101982
Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, việc đầu tư cho khoa học và công nghệ phải trở thành trụ cột chiến lược, không thể tiếp tục là “vai phụ” trong hệ sinh thái phát triển quốc gia. Đó là thông điệp xuyên suốt được TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia nhấn mạnh tại Hội thảo "Xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường" mới đây.
 |
| TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia. (Ảnh: DNVN). |
Theo TS Lê Xuân Nghĩa, để đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững và tự chủ chiến lược, khoa học công nghệ phải là yếu tố cốt lõi. “Tổng Bí thư đã nói rất rõ, không có tăng trưởng hai con số nếu không dựa vào khoa học và công nghệ, và cũng phải thừa nhận rằng, tự lực, tự cường quốc gia phải bắt đầu từ khoa học và công nghệ”.
Ông lấy ví dụ Thụy Sĩ – một quốc gia chỉ với khoảng hơn 7 triệu dân nhưng lại là cường quốc công nghệ hàng đầu châu Âu.
“Thụy Sĩ không chỉ có ba ngân hàng lớn, mà quan trọng hơn, họ sở hữu một hệ sinh thái khoa học và công nghệ cực mạnh khi sản xuất được cả xe tăng, tên lửa, máy bay, và có những viện nghiên cứu quốc phòng đỉnh cao. Nhờ vậy mà họ giữ được thế độc lập, không dễ bị bắt nạt”, ông Nghĩa cho hay.
Bài học với Việt Nam, theo ông, không chỉ là nói suông về khát vọng tự cường, mà phải cụ thể hóa bằng hành động: “Tự lực về kinh tế, thì mới tự chủ về quốc phòng được. Mà tất cả phải bắt đầu từ khoa học và công nghệ, không có đường nào khác”.
Ông thẳng thắn chỉ ra một nghịch lý đang tồn tại: “Chính phủ đã lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ từ mười mấy năm nay, vậy mà mới giải ngân được hơn 500 tỷ đồng. Với từng ấy tiền, làm sao phát triển nổi công nghệ robot, chip, AI – những lĩnh vực mà thế giới đang bơm hàng nghìn tỷ đô la?”.
Để minh chứng cho sự tụt hậu về đầu tư, ông dẫn các con số ấn tượng: Chính phủ Mỹ từng có hai gói hỗ trợ khoa học và công nghệ cho khu vực tư nhân trị giá tới 1.100 tỷ USD, tập trung vào phát triển chip thế hệ mới và AI; Trung Quốc công bố chi 3.000 tỷ USD cho AI, robot và chip điện tử; Nhật Bản cũng có ba gói kích thích tổng cộng 210 tỷ USD. Mỗi năm, riêng ngân sách đầu tư cho khoa học và công nghệ của họ lên đến 50 tỷ USD.
“Trong khi đó, Việt Nam mới có 500 tỷ đồng trong mười mấy năm. Quá ít. Mà tiền lại đổ vào các Viện nghiên cứu quốc doanh, đề tài thì trình bày dài dòng, rồi 2–3 năm sau cất vào ngăn kéo… thì làm sao có đột phá được?”, ông đặt câu hỏi.
Từ thực tế trên, TS Lê Xuân Nghĩa đề xuất rất rõ ràng: “Phải đầu tư thẳng cho các công ty, tập đoàn tư nhân đang có dự án nghiên cứu công nghệ mới. Đừng mất công lập thêm Viện nghiên cứu quốc doanh rồi lại đợi xét duyệt, nghiệm thu rườm rà”.
Ông khẳng định, tư nhân chính là lực lượng có động lực đổi mới sáng tạo mạnh mẽ nhất. Và hơn hết, ông cảnh báo: Chúng ta đang nói về AI, về chuyển đổi số, về công nghệ quốc phòng. Nhưng kho dữ liệu thôi, diện tích 1.000m2 đã tiêu tốn điện như một thành phố rồi. Không có đầu tư lớn, tư duy lớn, cách làm mới, thì khoa học và công nghệ chỉ mãi là khẩu hiệu.
“Doanh nghiệp tư nhân nào đang phát triển chip, robot, AI… thì cứ rót tiền cho họ làm, miễn là có sản phẩm. Cần có cơ chế tài trợ trực tiếp, để họ lập các nghị viện nghiên cứu của riêng mình, có thực nghiệm, có lý thuyết, có xưởng để tạo bước nhảy vọt về công nghệ”.
“Khoa học công nghệ là trụ cột để Việt Nam tự lực, tự cường. Không đầu tư quyết liệt, không thay đổi cách nghĩ, cách làm, thì 10 hay 20 năm nữa, ta vẫn nói mãi về đổi mới sáng tạo, mà không có thành tựu nào đáng kể”, TS Lê Xuân Nghĩa nhấn mạnh.
