Từ hôm nay xuất khẩu thép sang Mỹ phải chịu thuế 50%, ngành thép Việt Nam ảnh hưởng ra sao?

Thuế thép của Mỹ chính thức có hiệu lực từ 4/6

Theo thông tin từ Nhà Trắng, tối ngày 3/6 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh tăng thuế quan đối với nhôm và thép nhập khẩu vào Mỹ lên 50% từ mức 25%, sắc lệnh sẽ có hiệu lực từ 00h01 ngày 4/6 (theo giờ Mỹ), tức 11h01 trưa 4/6 theo giờ Việt Nam.

Tổng thống nhấn mạnh, việc tăng thuế lên gấp đôi nhằm chấm dứt các hoạt động thương mại không công bằng và bảo vệ các ngành công nghiệp thép và nhôm quan trọng của Mỹ. Hiện ngành thép và nhôm của nước này đang bị đe dọa bởi tình trạng bán phá giá và dư thừa công suất trên toàn cầu, đồng thời làm giảm tính cạnh tranh của các doanh nghiệp nội địa. Trước đó vào năm 2024, một số nhà máy lớn tại Pennsylvania thậm chí đã phải đóng cửa.

Đáng chú ý, Vương quốc Anh là một trong những quốc gia được miễn trừ. Thuế đối với nhôm, thép nhập khẩu từ Anh vẫn giữ nguyên ở mức 25%. Hai quốc gia vẫn đang trong quá trình đàm phán về thuế quan và hạn ngạch theo các điều khoản trong hiệp định thương mại trước đó.

Ảnh minh họa - Nguồn: Internet

Mỹ hiện là nước nhập khẩu thép lớn nhất thế giới. Theo Bộ Thương mại Mỹ, nước này đã nhập khẩu hơn 26 triệu tấn thép vào năm ngoái, tương đương khoảng 30% lượng thép được tiêu thụ tại Mỹ. Trong đó, Canada, Brazil và Mexico là 2 nhà cung ứng thép lớn nhất cho Mỹ.

Trước đó vào ngày 30/5, ông Trump đã tuyên bố ý định tăng thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ từ 25% lên 50%. Sau thông báo này, giá thép và nhôm tại Mỹ đã gia tăng đáng kể.

Đây không phải là lần đầu Tổng thống Mỹ áp thuế với thép nhập khẩu. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông đã áp thuế 25% lên thép và 10% với nhôm từ năm 2018 nhằm bảo hộ cho ngành thép trong nước. Nhưng sau đó, ông tuyên bố miễn thuế với một số đối tác thương mại, gồm Canada, Mexico và Brazil. Đến thời cựu Tổng thống Joe Biden, diện miễn thuế tiếp tục mở rộng sang Anh, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU).

Việt Nam thích ứng ra sao?

Mỹ cũng là một đối tác thương mại quan trọng của nước ta, vì vậy, ngành thép Việt Nam không nằm ngoài ảnh hưởng của mức thuế cao này của Mỹ. Tuy vậy, theo đánh giá từ giới chuyên gia, tác động không quá đáng kể do tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ đang dần thu hẹp. Hơn nữa, tác động về tâm lý cũng không quá mạnh mẽ, do “cú sốc” về thuế thép này đã diễn ra từ năm 2018.

Bên cạnh đó, đây là thách thức song cũng là cơ hội để Việt Nam chuyển đổi cơ cấu ngành: Tập trung hơn vào thị trường nội địa và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Số liệu thực tế cho thấy xuất khẩu thép của Việt Nam sang Mỹ đã giảm đáng kể trong những tháng đầu năm nay, cho thấy tỷ trọng xuất khẩu sang thị trường này dần thu hẹp khi các doanh nghiệp tìm cách giảm phụ thuộc vào Mỹ. Cụ thể, trong quý I năm nay, lượng thép xuất khẩu sang Mỹ đã giảm 24% xuống còn 349.000 tấn, kim ngạch đạt hơn 209 triệu USD, giảm 47% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhìn từ phía các doanh nghiệp, do các biện pháp bảo hộ thương mại có dấu hiệu gia tăng kể từ cuối năm ngoái, các doanh nghiệp trong nước đã có những biện pháp chủ động ứng phó. Theo đó, các doanh nghiệp đã chủ động giảm lượng xuất khẩu sang Mỹ và tìm các thị trường thay thế. Điển hình như Tập đoàn Hoa Sen, tập đoàn này cho biết họ đã chủ động ngừng xuất khẩu sang Mỹ từ cuối quý III/2024. Tập đoàn này nêu rõ, mức thuế mới không ảnh hưởng đến hoạt động hiện tại bởi họ đã chuẩn bị kỹ lưỡng trước đó. Báo cáo tài chính 7 tháng đầu niên độ 2024-2025 của tập đoàn vẫn ghi nhận kết quả tích cực, minh chứng cho khả năng thích ứng và chuyển đổi thị trường hiệu quả.

Đối với “ông lớn” Hòa Phát, tập đoàn này cho biết thị trường Mỹ hiện chỉ chiếm chưa tới 1% sản lượng xuất khẩu. Hòa Phát đã xác định thị trường nội địa là trụ cột chính với hơn 80% sản lượng tiêu thụ, đồng thời đa dạng hóa xuất khẩu sang hơn 40 quốc gia. Vì thế, việc Mỹ tăng thuế được đánh giá không gây tổn hại đáng kể đến kết quả kinh doanh của Hòa Phát.

Hay đối với Công ty Cổ phần Thép Nam Kim, lãnh đạo công ty, ông Hồ Minh Quang, khẳng định công ty không bị ảnh hưởng đáng kể hoạt động kinh doanh về vấn đề thuế nhập khẩu Mỹ. Vào tháng 9/2024 khi Mỹ khởi xướng điều tra chống bán phá giá, Nam Kim đã chủ động ngừng xuất khẩu sang thị trường này từ tháng 10/2024 đến nay. Thị trường xuất khẩu Mỹ trước đó chỉ chiếm khoảng 10% tổng sản lượng của công ty, do vậy, mức độ ảnh hưởng của thuế nhập khẩu Mỹ đối với Nam Kim được đánh giá là không lớn.

Ông Hồ Minh Quang, Chủ tich HĐQT CTCP Thép Nam Kim - Nguồn: Internet

Như vậy, đứng trước ngã rẽ quan trọng này, các doanh nghiệp thép của Việt Nam cần tiếp tục tìm kiếm các thị trường xuất khẩu mới nhằm đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc quá lớn vào một vài thị trường nhất định. Bên cạnh đó, việc tập trung vào thị trường nội địa cũng là ưu tiên hàng đầu. Theo giới chuyên gia đánh giá, thị trường nội địa sẽ trở thành lực đỡ cho các doanh nghiệp thép trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng và sự cạnh tranh gay gắt hơn từ thép Trung Quốc tại các thị trường xuất khẩu.

Thực tế trong quý I năm nay, tiêu thụ thép nội địa đã chứng kiến mức tăng trưởng tới hai chữ số, cho thấy bước đầu khởi sắc sau giai đoạn trầm lắng năm 2023 và phục hồi chậm trong năm 2024.

Cụ thể, theo thống kê của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), sản lượng thép thành phẩm trong quý I năm nay đạt 7,5 triệu tấn, tăng 5,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Tiêu thụ thép trong nước cũng đạt khoảng 7,5 triệu tấn, tương đương tăng 12,2% so với quý I năm ngoái. Trong đó, tiêu thụ thép xây dựng đạt 3,075 triệu tấn (tăng 19,9%), ống thép đạt 626.000 tấn (tăng 18,1%), thép cuộn cán nóng (HRC) đạt 1,909 triệu tấn (tăng 9,2%), thép cán nguội (CRC) đạt 694.000 tấn (tăng 21%) và tôn mạ đạt 1,196 triệu tấn (giảm 5,6%).