VinaCapital: Thuế quan 46% không làm thay đổi triển vọng kinh tế Việt Nam

Rạng sáng 03/04/2025 (giờ Việt Nam), chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế đối ứng 46% lên hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.

Đây là mức thuế cao nhất từng được áp dụng với Việt Nam trong khuôn khổ chính sách “thuế đối ứng” nhằm điều chỉnh mất cân đối thương mại. Tuy nhiên, theo báo cáo phân tích từ VinaCapital, tác động thực chất của cú sốc thuế quan này đến tăng trưởng GDP, thị trường tài chính và môi trường đầu tư tại Việt Nam chỉ ở mức rất thấp, thậm chí có thể là “chất xúc tác tích cực” cho những bước chuyển chiến lược trong định vị kinh tế quốc gia.

Theo ông Michael Kokalari, CFA – Giám đốc Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital: “Chúng tôi từng kỳ vọng mức thuế chỉ ở mức 10%, vì việc nhắm vào Việt Nam thực tế đi ngược lại lợi ích thương mại của chính nước Mỹ. Nếu mức thuế 46% được áp dụng rộng rãi, thì ảnh hưởng chủ yếu sẽ mang tính chính trị, còn tác động trực tiếp đến GDP Việt Nam là rất nhỏ, gần như không đáng kể”.

Ông Michael Kokalari, CFA – Giám đốc Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital.

Cấu trúc thương mại khôn ngoan giúp “hóa giải” cú sốc thuế

Theo công thức được Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) công bố, thuế đối ứng được xác định dựa trên tỷ lệ giữa thâm hụt thương mại hàng hóa song phương với một quốc gia và tổng kim ngạch nhập khẩu từ quốc gia đó. Với Việt Nam, tỷ lệ này đang ở mức 90%, dẫn tới mức thuế 46%. Tuy nhiên, về bản chất, đây là con số mang tính kỹ thuật hơn là phản ánh đúng thực tế thương mại.

Theo ông Michael Kokalari, “chênh lệch thực tế giữa hàng Việt Nam xuất sang Mỹ và hàng Mỹ nhập vào Việt Nam chỉ khoảng 7 điểm phần trăm – mức không đủ lớn để gây ra hiệu ứng kinh tế lan tỏa”. Ngoài ra, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như điện tử, dệt may, da giày... có khả năng cao được miễn trừ hoặc áp dụng cơ chế “ngoại lệ” (carve-out), tương tự như các đợt áp thuế trước của Mỹ đối với các quốc gia như Mexico hay Hàn Quốc. Điều này cho phép Việt Nam có dư địa thời gian để tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tối ưu hóa chiến lược thương mại và đầu tư song phương.

Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam đã chủ động đưa ra kịch bản ứng phó, bao gồm gia tăng nhập khẩu năng lượng từ Mỹ – đặc biệt là LNG – với kế hoạch khoảng 35 tỷ USD trong các năm tới. Đây là hướng đi được VinaCapital đánh giá là “thông minh và chiến lược” nhằm làm dịu căng thẳng và tái cân bằng cán cân thương mại một cách bền vững.

Song song đó, nền kinh tế Việt Nam sở hữu mô hình tăng trưởng ba chân kiềng: xuất khẩu đa phương, tiêu dùng nội địa mạnh mẽ và đầu tư công bền vững. Khi Mỹ gia tăng áp lực, Việt Nam hoàn toàn có thể chuyển hướng sang các thị trường giàu tiềm năng như EU, Trung Quốc và ASEAN để duy trì xuất khẩu ổn định. Sự đa dạng hóa này đang là lợi thế lớn giúp Việt Nam “hóa giải” các cú sốc bên ngoài mà không mất đi đà tăng trưởng.

Tài chính – tiền tệ ổn định, niềm tin thị trường vẫn vững vàng

Ngay khi Mỹ công bố mức thuế 46%, VN-Index đã giảm 7% trong phiên giao dịch ngày 03/4 – mức giảm mạnh nhất kể từ đầu năm. Tuy nhiên, ông Michael Kokalari cho rằng: “Đây là phản ứng mang tính tâm lý nhiều hơn là dựa trên các yếu tố kinh tế nền tảng. Việc cổ phiếu FPT – một doanh nghiệp công nghệ nội địa không xuất khẩu sang Mỹ – cũng bị bán tháo cho thấy thị trường đang bị chi phối bởi cảm xúc”.

Trên thị trường ngoại hối, tỷ giá USD/VND chỉ tăng nhẹ dưới 1% và tổng mức biến động từ đầu năm đến nay chưa đầy 2%. So với các quốc gia từng bị áp thuế mạnh như Trung Quốc hay Mexico, đây là ngưỡng biến động thấp và nằm trong tầm kiểm soát. Việt Nam hiện sở hữu cơ chế “neo linh hoạt”, dự trữ ngoại hối dồi dào và chính sách tiền tệ ổn định – là các nền tảng giúp thị trường không rơi vào bất ổn.

Đáng chú ý, dòng vốn đầu tư gián tiếp (FII) không rút mà còn có dấu hiệu quay lại. Theo số liệu Bloomberg mà VinaCapital tổng hợp, vốn ròng chảy vào thị trường chứng khoán Việt Nam trong tháng 3/2025 tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm trước, bất chấp lo ngại thuế. Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy nhà đầu tư toàn cầu tin tưởng vào triển vọng dài hạn của Việt Nam.

Các lĩnh vực như ngân hàng, hạ tầng, logistics và năng lượng – vốn ít chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thương mại quốc tế – đang trở thành điểm đến “trú ẩn an toàn” cho dòng vốn. Với định hướng đầu tư công mở rộng, tiêu dùng nội địa phục hồi và nhu cầu phát triển hạ tầng mạnh mẽ, nhóm ngành này sẽ là động lực tăng trưởng chủ lực giai đoạn 2025–2030.

Tái định vị chiến lược: Từ rủi ro thành cơ hội đầu tư dài hạn

VinaCapital cho rằng, thay vì coi việc Mỹ áp thuế là cú sốc, Việt Nam nên nhìn nhận đây là cơ hội “định vị lại bản thân” trên bản đồ thương mại toàn cầu. Việc tận dụng hiệu quả các hiệp định FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP sẽ giúp Việt Nam mở rộng xuất khẩu vào những thị trường thân thiện, ổn định và ít biến động hơn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia.

Sự kiện Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc sắp có chuyến công tác tại New York được xem là điểm nhấn chiến lược trong nỗ lực đối thoại kinh tế song phương. “Việt Nam cần thể hiện vai trò đối tác minh bạch, cầu thị và chủ động – đó chính là chìa khóa duy trì vị thế trong đàm phán song phương”, theo ông Michael Kokalari. Việc minh bạch dữ liệu, làm rõ cấu trúc thương mại và đề xuất miễn trừ thuế cho các ngành chiến lược sẽ là lợi thế đàm phán thiết thực.

Trong dài hạn, Việt Nam cần tiếp tục khẳng định vai trò là trung tâm sản xuất và chuỗi cung ứng của thế giới hậu Trung Quốc. Với chính sách vĩ mô ổn định, khung pháp lý minh bạch và năng lực quản trị điều hành hiệu quả, Việt Nam đang là điểm đến được nhiều tập đoàn toàn cầu lựa chọn để “đa dạng hóa rủi ro chuỗi cung ứng”.

Cuối cùng, dù Mỹ áp mức thuế cao chưa từng có, nhưng Việt Nam không chỉ trụ vững mà còn có thể bứt phá nếu tiếp tục duy trì sự linh hoạt trong điều hành chính sách, tận dụng cơ hội từ các FTA và đẩy mạnh đối thoại ngoại giao kinh tế.

Với bản lĩnh của một nền kinh tế “dẻo dai, bền bỉ và chủ động”, Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò “ngôi sao sáng” giữa bối cảnh đầy thách thức của thương mại toàn cầu.