Từng là “ẩn số” trong rổ nông sản xuất khẩu, xoài Việt Nam đang tạo nên kỳ tích trên đất Trung Quốc với mức tăng trưởng vượt bậc cả về sản lượng, giá trị và thị phần. Trong quý I/2025, Việt Nam đã chiếm tới 97% thị phần xoài nhập khẩu vào Trung Quốc, vượt xa Thái Lan, Peru và Australia, trở thành điểm sáng hiếm hoi giữa bối cảnh các đối thủ đồng loạt giảm tốc.

Theo số liệu từ Hải quan Trung Quốc, trong 3 tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã chi 29 triệu USD nhập khẩu xoài từ 6 quốc gia. Trong đó, riêng Việt Nam đã đóng góp gần 40.700 tấn, thu về 28 triệu USD, tăng 145 lần về giá trị, và giá trung bình tăng hơn 72,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Cũng theo báo cáo, xoài Việt Nam hiện chiếm 97% tổng lượng xoài nhập khẩu vào thị trường này. Trong khi đó, Thái Lan – vốn là nhà cung cấp truyền thống – tụt xuống vị trí thứ 5, với kim ngạch chỉ còn 65.000 USD, giảm 70%.

Thành công vượt trội của xoài Việt đến từ việc chuẩn hóa vùng trồng và tuân thủ chặt chẽ quy định kiểm dịch thực vật. Sau khi hai nước ký kết Nghị định thư về xoài tươi, Việt Nam đã chủ động cấp hàng trăm mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, đặc biệt tại các tỉnh Đồng Tháp, Tiền Giang, Sơn La, An Giang và Hậu Giang.

Ngoài ra, gần 2.000ha xoài tại Đồng bằng sông Cửu Long đã được chứng nhận VietGAP và GlobalGAP, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường Trung Quốc và nhiều quốc gia khó tính như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Ẩn số từ Việt Nam 'áp đảo' thị trường Trung Quốc: Chiếm 97% thị phần, tăng gấp 145 lần về giá trị xuất khẩu
Xoài Việt Nam được thị trường Trung Quốc ưa chuộng. Ảnh minh hoạ

Hiện tại, xoài Việt Nam không chỉ phổ biến tại các chợ đầu mối lớn ở Quảng Tây, Quảng Đông, Vân Nam, mà còn xuất hiện rộng rãi trên các sàn thương mại điện tử như JD.com, Pinduoduo, Taobao... nhờ hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp hai nước. Hai giống xoài đặc sản cát Hòa Lộc và cát Chu được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng nhờ vị ngọt đậm, hương thơm đặc trưng và độ dẻo vừa phải, phù hợp khẩu vị bản địa. Các chuyên gia đánh giá, giá xoài Việt chỉ khoảng 700 USD/tấn, ngang Campuchia nhưng thấp hơn nhiều so với Peru, Australia hay Thái Lan (dao động từ 6.000 – 11.000 USD/tấn).

Mức giá cạnh tranh này đến từ: Khoảng cách địa lý gần, giảm chi phí logistics; Mùa vụ đa dạng, năng suất cao; Chi phí lao động thấp. Đặc biệt, khả năng sản xuất trái vụ là “vũ khí bí mật” giúp xoài Việt giữ giá cao trong những tháng Trung Quốc thiếu hàng (từ tháng 9 đến tháng 3). Có thời điểm, xoài loại 1 giá lên tới 100.000 đồng/kg.

Dù chiếm ưu thế rõ rệt, ngành xoài Việt vẫn đối mặt với nhiều thách thức: Giá cả bấp bênh, giảm sâu khi Trung Quốc vào vụ xoài nội địa (từ tháng 5 trở đi); Cạnh tranh từ ASEAN vẫn tiềm ẩn rủi ro; Tình trạng gian lận mã số, thu hoạch trái non, trá hình vùng trồng vẫn xuất hiện rải rác, cần siết chặt kiểm soát để giữ vững uy tín thị trường.

Với quy mô tiêu dùng gần 1,5 tỷ dân, Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục là thị trường chiến lược của xoài Việt trong trung và dài hạn. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng, các doanh nghiệp cần: Đầu tư vào bảo quản sau thu hoạch, Hoàn thiện chuỗi liên kết sản xuất – vận chuyển – tiêu thụ, Mở rộng kênh tiêu thụ đa dạng, từ truyền thống đến thương mại điện tử.

Từ trái xoài dân dã của vùng sông nước, “vàng xanh” Việt Nam đã vươn tầm quốc tế, chiếm lĩnh thị trường khó tính nhất châu Á. Thành quả hôm nay là minh chứng rõ nét cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy sản xuất, chuẩn hóa và hội nhập. Nhưng để duy trì ngôi vương, xoài Việt cần tiếp tục “làm bài bản hơn nữa”, từ vườn cây đến tay người tiêu dùng.