Loài cây bình dị gắn với làng quê

Xương sông, hay còn gọi là xanh sông, có tên khoa học Blumea lanceolaria, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Đây là loài cây thân thảo, sống khoảng 2 năm, cao từ 0,6 đến 2 mét. Lá cây hình trứng thuôn dài, có răng cưa, nổi rõ gân, khi vò có mùi tinh dầu hơi hăng, dễ nhận biết.

Cây thường mọc hoang trong vườn, bìa rừng hoặc được người dân trồng quanh nhà. Xương sông xuất hiện nhiều ở các nước Nam Á và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam – nơi loài cây này không chỉ là nguyên liệu ẩm thực, mà còn là vị thuốc dân gian quen thuộc.

Cây mọc hoang ven đường 'lên đời' thành đặc sản lạ miệng: Giá 60.000 đồng/kg, dân thành phố thích mê
Lá xương sông được rao bán trên chợ mạng - Ảnh chụp màn hình

Lá xương sông được sử dụng linh hoạt tùy theo độ tuổi của lá:

Lá non: thường ăn sống, dùng như rau thơm, trộn gỏi cá hoặc làm rau kèm trong các món cuốn.

Lá bánh tẻ hoặc lá già: băm nhỏ làm chả, cuốn thịt nướng, xào với thịt, nấu canh hoặc hấp với trứng.

Đặc biệt, chả cuốn xương sông nướng là món ăn tiêu biểu, không thể thiếu trong bữa cơm của nhiều gia đình miền Bắc và miền Trung. Lá xương sông khi nướng lên dậy mùi thơm dịu, át mùi tanh của thịt cá, tạo nên hương vị rất riêng biệt, vừa dân dã vừa tinh tế.

Ngoài vai trò trong các món ăn miền Bắc, xương sông còn xuất hiện trong mẹt rau rừng Tây Ninh – thường ăn kèm với bánh tráng phơi sương Trảng Bàng, thịt luộc và nước chấm. Vị hăng nhẹ của lá giúp cân bằng vị béo, kích thích vị giác và nâng tầm món ăn địa phương.

Cây mọc hoang ven đường 'lên đời' thành đặc sản lạ miệng: Giá 60.000 đồng/kg, dân thành phố thích mê
Lá xương sông nay trở thành đặc sản được săn đón ở cả thành phố

Từ chợ quê đến chợ mạng

Trước đây, xương sông chỉ phổ biến ở vùng quê. Ngày nay, loại lá này trở thành đặc sản được săn đón ở cả thành phố, bán trên chợ mạng và các chợ dân sinh. Giá bán theo mớ nhỏ rất bình dân, còn nếu bán theo cân dao động từ 50.000 – 60.000 đồng/kg.

Cây có thể trồng quanh năm bằng phương pháp gieo hạt, ít sâu bệnh, sau 1 tháng có thể thu hái. Nhiều gia đình còn trồng cây xương sông ở ban công hoặc vườn nhà để tiện sử dụng khi cần.

Theo y học cổ truyền, lá xương sông có vị cay, tính ấm, có tác dụng khu phong, trừ thấp, tán hàn, tiêu thũng, chỉ thống, thông kinh hoạt lạc. Dân gian thường dùng lá này để trị cảm cúm, đau họng, ho, đau nhức xương khớp, đau bụng lạnh…

Từ một loài cây mọc hoang ven vườn, xương sông ngày nay đã trở thành thứ gia vị “đặc sản” trong nhiều món ăn truyền thống, mang đậm hồn cốt ẩm thực Việt và lưu giữ trong đó nét văn hóa ẩm thực vùng miền đặc sắc.