Chưa từng có trong lịch sử: Các siêu cường bị tụt hậu quá xa về ô tô điện, Trung Quốc sẽ 'bán đổ, bán tháo' hàng giá rẻ cho các quốc gia phương Tây?

Mới đây, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ dìm ngập thị trường toàn cầu khi xuất khẩu sản lượng dư thừa các mặt hàng năng lượng xanh giá rẻ như xe điện hay tấm pin điện mặt trời. Điều này sẽ gây sức ép giảm giá lên toàn thị trường và bóp nghẹt ngành sản xuất xanh của Mỹ.

“Tôi lo ngại về tác động lan tỏa toàn cầu từ tình trạng thừa công suất mà chúng ta đang chứng kiến ​​ở Trung Quốc”, bà Yellen nói trong bài phát biểu tại công ty năng lượng mặt trời Suniva ở Georgia, Mỹ.

“Sự dư thừa công suất của Trung Quốc đang bóp méo giá cả và các mô hình sản xuất trên toàn cầu, đồng thời gây tổn hại cho các công ty và người lao động Mỹ, cũng như các công ty và người lao động trên toàn thế giới”, vị Bộ trưởng cho biết thêm.

Nhận định của Bộ trưởng Yellen là có cơ sở khi báo cáo của Liên đoàn giao thông và môi trường Châu Âu (T&E) cho thấy xe điện Trung Quốc sẽ chiếm hơn 1/4 tổng doanh số sản phẩm này trong năm nay tại đây. Tính từ đầu năm 2024, thị phần của xe điện Trung Quốc đã tăng hơn 5% so với cùng kỳ năm trước.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen

Theo CNBC, việc Trung Quốc đi đầu ở mảng năng lượng mặt trời, xe điện hay ắc quy Lithium Ion khiến nước này dư thừa về sản lượng do nhu cầu nội địa không theo kịp.

Hậu quả là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ xuất khẩu ồ ạt những mặt hàng đó sang các quốc gia khác với giá rẻ hơn, điều tương tự từng xảy ra trong ngành thép, gây phá giá thị trường và ảnh hưởng nặng nề hoạt động kinh doanh ở những nước khác.

Bà Yellen cho biết bà có ý định gây sức ép với giới chức Trung Quốc về những hành vi thương mại nói trên trong chuyến thăm Trung Quốc sắp tới của bà.

“Tôi dự định sẽ đưa vấn đề này trở thành nội dung chính trong các cuộc thảo luận trong chuyến công tác Trung Quốc sắp tới. Tôi sẽ hối thúc các đối tác Trung Quốc thực hiện các bước đi cần thiết để giải quyết vấn đề này”, bà nhấn mạnh.

Các siêu cường đang bị tụt hậu quá xa

Mối lo ngại trên của người đứng đầu Bộ Tài chính Mỹ được đưa ra trong bối cảnh Nhà Trắng nỗ lực xây dựng ngành năng lượng sạch trong nước còn đang non trẻ bằng các khoản đầu tư từ Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) năm 2022, cùng với các luật khác như Đạo luật Khoa học và CHIPS.

Dù vậy, quốc gia này vẫn đi sau khi Trung Quốc đã đổ hàng tỷ USD vào mảng này trong suốt nhiều năm, qua đó vượt xa bất kỳ nước nào về công nghệ năng lượng xanh.

Khả năng tối đa hóa sản lượng với giá siêu rẻ khiến Trung Quốc dễ dàng đánh bại bất kỳ thị trường nào nếu không có sự bảo hộ của Chính phủ, bất kể họ có gói hỗ trợ bao nhiêu tỷ USD đi chăng nữa.

“Tổng thống Biden cam kết làm những gì có thể để bảo vệ các ngành công nghiệp của Mỹ khỏi sự cạnh tranh không lành mạnh”, bà Yellen nói.

Tháng 2/2024, Chính quyền Washington đã mở một cuộc điều tra về xe điện thông minh của Trung Quốc với lý do đe dọa đến an ninh quốc phòng khi truy cập vào cơ sở hạ tầng của Mỹ.

Tương tự tại châu Âu, Chính phủ các nước khu vực đang cực kỳ lo lắng vì xe điện, tấm năng lượng mặt trời giá rẻ của Trung Quốc có thể dìm ngập thị trường tương tự như với sản phẩm thép trước đây.

Hiện khoảng 19,5% số xe điện được bán tại thị trường này là đến từ Trung Quốc. Đặc biệt 1/3 số xe điện bán ở Pháp và Tây Ban Nha là xuất xưởng từ nền kinh tế châu Á. Báo cáo của T&E cho thấy đến năm 2024, thị phần xe điện Trung Quốc tại châu Âu sẽ vượt 25% nếu không có các chính sách đối phó.

Mặc dù một phần xe điện xuất xưởng từ Trung Quốc có bao gồm Tesla nhưng nếu chỉ tính riêng các thương hiệu nước này như BYD thì tỷ lệ thị phần vẫn lên tới 11% vào năm 2024 và 20% vào năm 2027.

Báo cáo của T&E cho thấy đến năm 2024, thị phần xe điện Trung Quốc tại châu Âu sẽ vượt 25% nếu không có các chính sách đối phó

"Cả Mỹ và châu Âu đều đang bị tụt hậu quá xa khi họ không có biểu tượng xe điện giá rẻ nhưng chất lượng đủ tốt để cạnh tranh. Các tập đoàn xe hơi nổi tiếng thì chỉ chăm chú đến thiết kế và động cơ", nhà sáng lập Tu Le của Sino Auto Insight nhận định.

"Vấn đề cốt lõi hiện nay là các hãng xe điện châu Âu không thể sản xuất sản phẩm mà thiếu ắc quy từ Trung Quốc vì họ có công nghệ và chuỗi cung ứng sản xuất vượt quá xa các quốc gia phương Tây. Từ vấn đề nguồn cung nguyên liệu cho đến chi phí tinh luyện của Trung Quốc đều vượt trội hơn các nước khác", ông cho biết thêm.

Trong diễn biến mới nhất, Trung Quốc ngày 25/3 đã đâm đơn lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để kiện Mỹ về vấn đề trợ cấp ô tô điện.