Đề xuất đánh thuế lãi tiền gửi, chuyên gia nói gì?

Những người ủng hộ cho rằng chính sách này sẽ giúp tăng thu ngân sách và đảm bảo công bằng thuế giữa các nhóm thu nhập. Tuy nhiên, không ít ý kiến lo ngại điều này có thể làm suy giảm động lực tiết kiệm, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô.

Tại Hội thảo về Luật Thuế thu nhập cá nhân do Báo Lao động phối hợp với Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức ngày 14/3, TS Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh hiện nay lãi tiền gửi ngân hàng tại Việt Nam không thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân (TNCN), theo quy định của Luật Thuế TNCN (sửa đổi, bổ sung). Chính sách miễn thuế này nhằm khuyến khích tiết kiệm, đảm bảo nguồn vốn cho hệ thống ngân hàng và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, trên thế giới, việc đánh thuế lãi tiền gửi không phải là điều mới. Ở Mỹ, Anh, Nhật Bản, khoản thu nhập này được coi là thu nhập thụ động và phải nộp thuế. Chẳng hạn, tại Mỹ, lãi tiền gửi ngân hàng được tính vào tổng thu nhập chịu thuế và phải kê khai khi nộp thuế TNCN. Các ngân hàng tại Mỹ cũng thực hiện khấu trừ thuế tại nguồn (withholding tax), tức là trừ thuế trực tiếp vào tiền lãi trước khi trả cho khách hàng.

Dù vậy, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, nếu áp dụng tại Việt Nam, chính sách này cần được xem xét kỹ lưỡng để tránh những tác động tiêu cực. Hiện nay, hệ thống ngân hàng vẫn đóng vai trò cốt lõi trong việc cung cấp tín dụng cho nền kinh tế, khi thị trường vốn chưa đủ mạnh để thay thế. Tiền gửi từ dân cư là nguồn huy động quan trọng giúp ngân hàng duy trì thanh khoản và cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp, cá nhân.

Nếu đánh thuế lãi tiền gửi, có thể xảy ra một số hệ lụy đáng kể. Người dân có thể rút bớt tiền khỏi ngân hàng để tìm kiếm kênh đầu tư khác hoặc giữ tài sản theo hình thức phi chính thức, gây suy giảm thanh khoản hệ thống. Khi nguồn tiền gửi giảm, ngân hàng buộc phải tăng lãi suất để thu hút vốn, kéo theo chi phí vay vốn tăng, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

TS. Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn Cầu. Ảnh: Báo Lao động

TS Châu Đình Linh, giảng viên Đại học Ngân hàng TP.HCM, cho rằng chính sách này cần được cân nhắc kỹ để tránh làm xáo trộn sự ổn định của hệ thống tài chính. Ông đề xuất một số giải pháp nếu chính sách này được triển khai, như áp dụng ngưỡng miễn thuế đối với các tài khoản tiết kiệm có lãi suất dưới một mức nhất định (ví dụ 10 triệu đồng/năm).

Với khoản lãi vượt ngưỡng, có thể áp dụng biểu thuế lũy tiến để đảm bảo công bằng. Ngoài ra, cần công bố lộ trình ít nhất 1–2 năm trước khi thực hiện, giúp người dân và ngân hàng có thời gian thích ứng.

Bên cạnh đó, TS Châu Đình Linh nhấn mạnh cần phối hợp chặt chẽ giữa chính sách thuế và chính sách tiền tệ. Ngân hàng Nhà nước cần đánh giá tác động của thuế lãi tiền gửi đến mặt bằng lãi suất và dòng vốn, tránh tình trạng ngân hàng đồng loạt nâng lãi suất huy động, làm tăng chi phí cho vay. Việc phối hợp giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước là cần thiết để đảm bảo chính sách thuế không ảnh hưởng đến mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, trong bối cảnh thu nhập của người dân chưa thực sự ổn định, việc áp dụng chính sách này một cách vội vã có thể gây phản ứng tiêu cực, làm suy yếu dòng tiền gửi tại ngân hàng.

Vì vậy, việc xây dựng ngưỡng miễn thuế, có lộ trình triển khai rõ ràng, phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ và đảm bảo tính minh bạch là yếu tố quyết định sự thành công của chính sách này.