Ủy ban châu Âu tung đòn siết chặt hạn ngạch nhập khẩu thép: HPG 'thoát cửa hẹp', HSG, NKG, GDA lâm nguy

Liên minh châu Âu (EU) vừa thông báo cho Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về những điều chỉnh trong biện pháp bảo vệ ngành thép, bao gồm giảm tỷ lệ tự do hóa hàng năm, áp dụng các mức trần mới và thay đổi quyền tiếp cận hạn ngạch thuế quan đối với một số sản phẩm thép. Đáng chú ý, các điều chỉnh này ảnh hưởng trực tiếp đến thép cuộn cán nóng (HRC) và thép mạ kẽm nhúng nóng (HDG) - 2 mặt hàng liên quan đến các công ty sản xuất thép tại Việt Nam. Các biện pháp mới nhằm bảo vệ các nhà sản xuất thép trong EU và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/4/2025.

Theo đánh giá của Chứng khoán Vietcap, tỷ lệ tự do hóa - mức tăng hàng năm của hạn ngạch nhập khẩu - sẽ giảm từ 1% xuống chỉ còn 0,1%. Điều này đồng nghĩa với việc mức tăng hạn ngạch mỗi năm sẽ rất thấp, khiến điều kiện nhập khẩu sản phẩm thép vào EU bị siết chặt hơn. Công ty chứng khoán cho rằng quyết định này sẽ tác động tiêu cực nhẹ đến xuất khẩu thép của Việt Nam sang EU do mức thay đổi không đáng kể.

Ủy ban châu Âu siết chặn hạn ngạch nhập khẩu thép

EU thắt chặt hạn ngạch thép HRC, Hòa Phát có đáng lo?

Tổng hạn ngạch nhập khẩu thép HRC trong quý II/2025 sẽ là 1,9 triệu tấn, giảm 12,1% so với quý trước và 13% so với kế hoạch ban đầu. Nguyên nhân chính đến từ 2 yếu tố: (1) loại bỏ thép của Nga khỏi hạn ngạch do lệnh trừng phạt liên quan đến xung đột Nga-Ukraine, (2) giảm 25% hạn ngạch nhập khẩu từ Ấn Độ so với kế hoạch trước đó.

Đối với nhóm các quốc gia khác (bao gồm Việt Nam), tổng hạn ngạch HRC giảm 8,4% so với kế hoạch trước đây, còn khoảng 856.770 tấn. Mức trần cho từng quốc gia trong nhóm này cũng bị hạ từ 15% xuống 13%, đồng nghĩa với việc không quốc gia nào có thể cung cấp quá 111.380 tấn HRC cho EU trong quý II/2025, giảm 21% so với mức 140.300 tấn trong kế hoạch trước.

Chứng khoán Vietcap dự báo tác động đến Hòa Phát (HPG) sẽ không đáng kể do:

- Xuất khẩu HRC của HPG sang EU đã giảm kể từ khi hạn ngạch được áp dụng vào giữa năm 2024.

- HPG được bảo vệ bởi thuế chống bán phá giá của Việt Nam đối với thép Trung Quốc (AD20), giúp công ty duy trì thị phần nội địa vốn đang thiếu nguồn cung.

- Tổng sản lượng bán HRC của HPG năm 2024 tăng 5% so với cùng kỳ, trong đó xuất khẩu giảm 23% nhưng sản lượng tiêu thụ trong nước tăng 24%.

Hòa Phát (HPG) thoát hiểm nhờ xoay trục chiến lược

Nhóm tôn mạ gặp nguy trước rào cản siết chặt hạn ngạch thép mạ kẽm nhúng nóng (HDG) từ EU

Quy trình mạ kẽm nhúng nóng là phương pháp phủ kẽm lên thép hoặc sắt bằng cách nhúng vào bể kẽm nóng chảy, tạo lớp chống ăn mòn. Đây là công đoạn quan trọng trong sản xuất tôn mạ tại Việt Nam.

Trong quyết định mới đây , EU đề xuất chia hạn ngạch HDG thành 2 nhóm:

- HDG 4A: EU áp dụng mức trần 25% đối với nhóm "các quốc gia khác", gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Việt Nam và Đài Loan. Tổng hạn ngạch nhóm này là 472.050 tấn, đồng nghĩa với mỗi quốc gia được phân bổ khoảng 118.000 tấn.

- HDG 4B: Mức trần 20% được áp dụng với nhóm Thổ Nhĩ Kỳ, Việt Nam và Nhật Bản. Tổng hạn ngạch là 104.770 tấn, mỗi quốc gia có thể xuất khẩu tối đa 20.960 tấn.

Như vậy, tổng hạn ngạch HDG của Việt Nam trong quý II/2025 bị giới hạn ở mức 138.960 tấn.

Theo Chứng khoán Vietcap, trong năm 2024, EU đã nhập khẩu 2,15 triệu tấn HDG (4A/4B) từ Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ, Đài Loan và Nhật Bản, trong đó Việt Nam xuất khẩu khoảng 321.400 tấn chỉ trong quý IV/2024, chiếm hơn 56% tổng hạn ngạch của nhóm "các quốc gia khác". Nếu Việt Nam tiếp tục duy trì tỷ lệ xuất khẩu ở mức 40-50% tổng hạn ngạch, ước tính EU đã chiếm khoảng 30-35% tổng xuất khẩu tôn mạ của Việt Nam trong năm 2024.

Với việc hạn ngạch mới giới hạn xuất khẩu HDG 4A/4B của Việt Nam dưới 140.000 tấn trong quý II/2025, mức giảm lên tới 56% so với quý IV/2024. Điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến các nhà sản xuất tôn mạ của Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu như Hoa Sen (HSG), Tôn Đông Á (GDA) và Nam Kim (NKG), khi xuất khẩu chiếm 55% tổng doanh số của ngành trong năm 2024 (đối với HSG và GDA là 60%, với NKG là 70%).

Nhìn chung, các điều chỉnh mới từ EU sẽ làm giảm đáng kể cơ hội xuất khẩu thép của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh thị trường nội địa vẫn còn nhiều khó khăn. Doanh nghiệp thép trong nước sẽ phải tìm kiếm các thị trường thay thế hoặc đẩy mạnh tiêu thụ nội địa để bù đắp sự sụt giảm từ EU.