FDI vào Việt Nam tăng 51% chỉ sau 5 tháng

Việt Nam vào 'tầm ngắm' của các tập đoàn đa quốc gia

Theo báo cáo mới nhất vừa được công bố của Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 5/2025, Việt Nam đã thu hút gần 18,4 tỷ USD vốn FDI, tăng vọt tới 51,1% so với cùng kỳ, trong đó vốn thực hiện ước đạt 8,9 tỷ USD, tăng 7,9%.

Các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 18/21 ngành kinh tế. Công nghiệp chế biến, chế tạo dẫn đầu với 10,39 tỷ USD (chiếm 56,5%), tăng 31,8% so với cùng kỳ. Bất động sản đứng thứ hai với 4,99 tỷ USD (27,1%), gấp đôi so với cùng kỳ. Tiếp theo là các ngành: khoa học công nghệ (1,02 tỷ USD) và bán buôn bán lẻ (596,8 triệu USD).

Các chuyên gia kinh tế khẳng định, FDI đóng vai trò là một trong những động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng GDP của Việt Nam thông qua ba kênh chủ yếu: Gia tăng tích lũy vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ tiên tiến, và nâng cao hiệu quả quản lý, tổ chức sản xuất. Đây không chỉ là lý thuyết kinh tế mà đã được minh chứng rõ nét qua thực tiễn phát triển kinh tế Việt Nam hơn ba thập niên qua.

Đầu tư nước ngoài 5 tháng đầu năm 2025 theo tháng.

Thực nghiệm kinh tế cho thấy, FDI không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn làm thay đổi cấu trúc xuất khẩu theo hướng tích cực. Những ngành thu hút lượng vốn FDI lớn nhất như điện tử, máy tính, linh kiện, dệt may, giày dép, đều trở thành trụ cột xuất khẩu của Việt Nam. Chỉ tính riêng ngành điện tử, đến cuối năm 2024, giá trị xuất khẩu điện thoại và linh kiện đã vượt 114 tỷ USD, chiếm gần 20% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, chủ yếu do các dự án FDI từ Samsung và các đối tác Hàn Quốc, Trung Quốc.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu ấn tượng, giới chuyên gia cũng chỉ rõ những tồn tại và điểm nghẽn trong thu hút và sử dụng FDI tại Việt Nam. GS.TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE), thẳng thắn nhận định: “Việt Nam vẫn bị thua thiệt về lợi ích ròng từ FDI, khi phần lớn lợi nhuận được chuyển về nước của nhà đầu tư, việc chuyển giao công nghệ, kỹ năng quản trị vẫn còn rất hạn chế.”

Theo ông, dù FDI mang lại nhiều đóng góp về vốn, việc làm và xuất khẩu, nhưng giá trị gia tăng để lại cho nền kinh tế nội địa còn thấp, do mức độ liên kết với doanh nghiệp trong nước yếu, chuyển giao công nghệ còn mang tính hình thức. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết về chiến lược “FDI thế hệ mới”, hướng tới chọn lọc, sàng lọc kỹ hơn nhà đầu tư, ưu tiên những dự án mang lại hiệu ứng lan tỏa về công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực.

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, từng nhận định: “Chúng ta vẫn chủ yếu thu hút FDI theo chiều rộng, chưa thực sự tận dụng hiệu quả để hình thành các chuỗi giá trị nội địa. Mối liên kết giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước còn rất lỏng lẻo.”

Một điểm yếu khác là tình trạng chuyển giá, ưu đãi tràn lan, và ô nhiễm môi trường trong một số dự án FDI chưa được kiểm soát chặt chẽ. Theo Kiểm toán Nhà nước, năm 2023 có trên 50% doanh nghiệp FDI kê khai lỗ nhưng vẫn mở rộng sản xuất, đặt ra nghi vấn về chuyển giá, trốn thuế.

TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, nhận định: “Một bước tiến quan trọng trong chiến lược thu hút FDI của Việt Nam là thay vì chỉ chú trọng về lượng, chúng ta đang hướng tới những dòng vốn chất lượng cao, xuất phát từ các tập đoàn đa quốc gia thuộc top 500 thế giới.”

Ông cũng nhấn mạnh rằng, xu hướng này hoàn toàn phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 50-NQ/TW, hướng tới việc hoàn thiện thể chế và chính sách để nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030. Đây là bước chuyển chiến lược nhằm không chỉ thu hút vốn đầu tư lớn mà còn đẩy mạnh giá trị gia tăng, chuyển giao công nghệ và phát triển bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.

FDI hiện không chỉ là nguồn vốn và công nghệ mà còn cần đi kèm với cam kết dài hạn từ nhà đầu tư trong việc phát triển cộng đồng, bảo vệ môi trường và đóng góp cho sự phát triển kinh tế địa phương.

Mảnh ghép còn thiếu để FDI phát triển bền vững

Để giữ vững sức hút FDI trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, Việt Nam đang tập trung cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư. Các thủ tục hành chính được đơn giản hóa, thời gian giải quyết hồ sơ rút ngắn rõ rệt. Đặc biệt, hạ tầng công nghiệp, nhất là các khu công nghiệp xanh, thân thiện môi trường được đẩy mạnh phát triển, trở thành yếu tố quan trọng được nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao.

Việt Nam đang chủ động tham gia sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu thông qua các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA. Việc sàng lọc FDI hiện nay không còn đơn thuần là kiểm tra các yếu tố kỹ thuật như công nghệ sử dụng hay nguồn gốc vốn đầu tư, mà đã mở rộng thành một tiêu chí toàn diện hơn, đòi hỏi nhà đầu tư phải có cam kết bền vững và lâu dài trong việc phát triển cộng đồng, bảo vệ môi trường và đóng góp cho nền kinh tế địa phương.

Với tinh thần đó, ngay từ đầu năm 2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 02/NQ-CP với mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh; giảm ít nhất 20% số quy định kinh doanh theo Nghị quyết 68/NQ-CP; cùng với Nghị định số 05/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022/NĐ-CP hướng dẫn Luật Bảo vệ môi trường...

Rõ ràng, FDI hiện không chỉ là nguồn vốn và công nghệ mà còn cần đi kèm với cam kết dài hạn từ nhà đầu tư trong việc phát triển cộng đồng, bảo vệ môi trường và đóng góp cho sự phát triển kinh tế địa phương. Chính sách này nhằm tránh các dự án “ăn xổi”, gây tác động tiêu cực lâu dài.

Một minh chứng quan trọng cho chiến lược phát triển bền vững là kế hoạch đào tạo 50.000 kỹ sư và lao động chất lượng cao trong các ngành công nghệ tiên tiến như công nghiệp bán dẫn và chế tạo chip điện tử. Chương trình đào tạo này được các trường đại học kỹ thuật hàng đầu như Đại học Bách Khoa Hà Nội và Đại học Công nghệ TP.HCM phối hợp với các tập đoàn FDI lớn như Intel, Samsung thực hiện, nhằm tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu khắt khe của các dự án công nghệ cao và thân thiện môi trường.

Việc nâng cao năng lực nguồn nhân lực chính là chìa khóa giúp Việt Nam tiếp nhận dòng FDI thế hệ mới, đáp ứng các tiêu chuẩn ESG, đồng thời tăng giá trị gia tăng của sản phẩm xuất khẩu. Đây cũng là nền tảng vững chắc để Việt Nam tái định vị mình trong chuỗi cung ứng toàn cầu, không chỉ là “điểm đến gia công” mà còn là “trung tâm đổi mới sáng tạo”.

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong quý I/2025, vốn FDI đăng ký vào Việt Nam tuy giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước, nhưng chất lượng dự án tăng rõ rệt với tỷ lệ dự án công nghệ cao chiếm hơn 40%. Điều này phản ánh sự chuyển dịch tích cực trong chiến lược thu hút đầu tư của Việt Nam.

Tóm lại, khi FDI được thu hút hiệu quả và có chiến lược rõ ràng, Việt Nam không chỉ tăng trưởng GDP và kim ngạch xuất khẩu, mà còn nâng cao sức cạnh tranh nội tại của nền kinh tế, hướng tới mô hình phát triển bền vững, thân thiện với môi trường và đóng góp tích cực cho xã hội. Đây chính là chìa khóa mở ra cánh cửa thịnh vượng trong kỷ nguyên mới của nền kinh tế Việt Nam.