Giống chuối đặc biệt cho sản lượng 1.000 tấn/năm giúp nông dân một xã Phú Thọ 'ba đời đổi vận'

Chuối phấn vàng vốn là cây trồng quen thuộc với người Mường từ hàng chục năm trước. Theo lời kể của ông Đinh Văn Vị, một nông dân gắn bó cả đời với vùng núi Chẹn (xã Văn Miếu, Phú Thọ), giống chuối này từng mọc hoang dọc các khe suối, bìa rừng. Trái chuối khi chín có vỏ mỏng, vàng sáng đẹp mắt, thịt chắc, ăn ngọt và thơm đặc trưng, khác biệt hoàn toàn so với chuối tiêu dưới xuôi hay chuối rừng trên núi cao.

Những năm gần đây, khi đời sống được cải thiện và nhu cầu tiêu dùng nông sản sạch, đặc sản địa phương gia tăng, chuối phấn vàng dần vượt ra khỏi phạm vi tự cung tự cấp để trở thành hàng hóa có giá trị. Giống chuối này dễ trồng, ít sâu bệnh, gần như không cần chăm bón nhiều mà vẫn sinh trưởng tốt. Đặc biệt, cây chỉ đạt chất lượng cao nhất khi trồng ở khu vực quanh núi Chẹn.

Chuối phấn vàng thịt chắc, ăn ngọt và thơm đặc trưng. Ảnh minh họa

Gia đình ông Đinh Văn Vị hiện sở hữu 3 ha chuối phấn vàng, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng. Mỗi cây chuối mẹ sau một vụ có thể cho ra 2-3 cây con, mỗi buồng từ 6-8 nải, bán tại gốc với giá khoảng 10.000 đồng/nải, có thể tăng gấp đôi, gấp ba dịp Tết. Không chỉ quả, mà cả hoa, lá và thân chuối cũng được tận dụng: hoa chuối bán làm thực phẩm, lá cung cấp cho các cơ sở làm giò chả, thân chuối làm thức ăn gia súc.

Cả xã Văn Miếu hiện có hơn 60 ha diện tích trồng chuối phấn vàng, đạt sản lượng hơn 1.000 tấn/năm. Nhờ hiệu quả kinh tế rõ rệt, mô hình trồng chuối đang trở thành hướng đi chính trong giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới tại vùng cao Phú Thọ.

Hiện sản lượng chuối phấn vàng tại xã Văn Miếu khoảng hơn 1.000 tấn/năm. Ảnh minh họa

Để nâng tầm sản vật địa phương, từ năm 2007, xã Tân Minh (nay là một phần của Văn Miếu) đã triển khai dự án mở rộng diện tích chuối, thành lập Hợp tác xã Chuối phấn vàng Thanh Sơn nhằm hỗ trợ kỹ thuật, nhân giống và kết nối thị trường tiêu thụ. Chuối phấn vàng cũng thường xuyên được trưng bày, giới thiệu tại các hội chợ thương mại, lễ hội văn hóa trong và ngoài tỉnh.

Tuy nhiên, giống chuối này cũng đang đối mặt với nhiều thách thức, điển hình là bệnh vàng lá (Panama) khiến cây chuối héo úa và chết hàng loạt. Chính quyền địa phương đã phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam để nghiên cứu, thử nghiệm giải pháp phòng trừ, nhưng căn bệnh vẫn dai dẳng, ảnh hưởng không nhỏ đến năng suất.

Bên cạnh đó, việc mở rộng diện tích còn gặp khó khăn do điều kiện thổ nhưỡng giới hạn và thị trường chưa ổn định.

Nhằm đưa chuối phấn vàng trở thành sản phẩm có thương hiệu và sức cạnh tranh, xã Văn Miếu đang tích cực xây dựng hồ sơ công nhận sản phẩm OCOP. Dự kiến, HTX sẽ triển khai quy trình dán tem truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa sản phẩm để hướng đến thị trường cao cấp hơn.