Kể từ thời điểm ngày 09/04/2025, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump chính thức kích hoạt chính sách áp thuế 46% với hàng hóa Việt Nam – nền kinh tế Việt Nam bước vào một phép thử chưa từng có tiền lệ. Tuy nhiên, giữa làn sóng lo ngại và tâm lý phòng thủ lan rộng, thị trường lại ghi nhận sự khởi sắc từ hai lĩnh vực tưởng chừng ít được chú ý: điện và ngân hàng.

Không chỉ không bị tổn thương trực tiếp bởi cú sốc thuế quan, hai ngành này còn mang tính chiến lược trong việc kích hoạt các động lực tăng trưởng nội địa mới, giúp Việt Nam xoay chuyển cục diện kinh tế bằng nội lực bền vững.

Ngành điện: Trụ đỡ nội địa vững chắc, sinh lời bền vững trong mô hình tăng trưởng mới

Theo ông Phạm Lưu Hưng – Kinh tế trưởng, Giám đốc SSI Research – ngành điện là ngành “hoàn toàn liên quan đến thị trường trong nước” và “mang tính chất an toàn trong bối cảnh này”, vì “đi theo tăng trưởng chung của kinh tế Việt Nam”​. Điều này giúp ngành điện trở thành tấm lá chắn hữu hiệu trước biến động toàn cầu, khi gần như không phụ thuộc vào xuất khẩu và cũng rất ít ràng buộc bởi nhập khẩu đầu vào. Trong bối cảnh thương mại quốc tế bất ổn, đây là lợi thế rõ rệt so với các ngành có độ co giãn cầu cao như dệt may, gỗ, thủy sản.

Hai ngành không sợ bão thuế: Vì sao điện và ngân hàng thành ‘phao cứu sinh’ lúc này?
Ông Phạm Lưu Hưng – Kinh tế trưởng, Giám đốc SSI Research.

Hơn nữa, Quy hoạch Điện VIII đặt mục tiêu nâng tổng công suất nguồn điện lên 158 GW vào năm 2030 – tăng hơn 75% so với hiện tại – với tỷ trọng năng lượng tái tạo đạt gần 31%. Điều này không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia mà còn mở ra cánh cửa thu hút dòng vốn đầu tư xanh từ các định chế tài chính toàn cầu như Ngân hàng Thế giới (World Bank), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và các quỹ ESG. Chính sách ưu đãi và định hướng phát triển bền vững giúp các doanh nghiệp điện hưởng lợi kép: tăng trưởng ổn định và hỗ trợ chính sách dài hạn.

Về mặt thị trường, cổ phiếu ngành điện hiện có mức P/E trung bình chỉ 11,5 lần – thấp hơn so với VN-Index (14,7 lần) – trong khi tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE) duy trì ổn định ở mức 12–15% và cổ tức tiền mặt hấp dẫn. Cổ phiếu điện có hệ số tương quan thấp với phần còn lại của thị trường, từ đó giúp giảm phương sai danh mục và tối ưu hóa lợi nhuận kỳ vọng trong bối cảnh rủi ro gia tăng.

Không chỉ vậy, xu hướng đầu tư công vào hạ tầng – bao gồm khu công nghiệp, đô thị thông minh và giao thông – đang tạo lực cầu lớn cho ngành điện. Điều này giúp điện không chỉ là một lĩnh vực phòng thủ an toàn, mà còn là bệ phóng cho tiêu dùng nội địa, sản xuất công nghiệp và tăng trưởng bền vững trong dài hạn.

Ngân hàng: Trục dẫn tín dụng nội địa – điểm tựa duy trì mạch tăng trưởng giữa cú sốc xuất khẩu

Khác với dự báo ban đầu rằng ngân hàng có thể gặp khó vì áp lực tỷ giá và dòng vốn quốc tế, thực tế cho thấy ngành này lại đang nổi lên như một trụ cột vững chắc của nền kinh tế. Theo ông Hưng, “tăng trưởng tín dụng chủ yếu liên quan đến thị trường nội địa”, và “ngay cả những ngành ngày xưa nghĩ là khó nhằn như cơ sở hạ tầng cũng tạo ra cơ hội để ngân hàng cho vay”. Nhờ đó, hệ thống ngân hàng không chỉ duy trì ổn định, mà còn đóng vai trò “van truyền dẫn” các gói kích cầu tài khóa – tiền tệ ra khu vực doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Theo định hướng từ Ngân hàng Nhà nước, tăng trưởng tín dụng năm 2025 tiếp tục duy trì mục tiêu trên 16%, ưu tiên cho các lĩnh vực như đầu tư công, bất động sản công nghiệp, SME và tiêu dùng. Với tỷ lệ CASA (tiền gửi không kỳ hạn) cao, các ngân hàng thương mại duy trì chi phí vốn thấp, đồng thời giữ vai trò kiểm soát mặt bằng lãi suất, hỗ trợ thanh khoản toàn hệ thống và giúp ổn định tỷ giá trong bối cảnh biến động toàn cầu.

Ở góc nhìn đầu tư, cổ phiếu ngân hàng đang được giao dịch với P/B bình quân khoảng 1,3 lần – thấp hơn mức lịch sử 1,8 lần – trong khi ROE vẫn duy trì quanh mức 18–20%. Theo SSI Research, “tin xấu nhất đã ra” là dấu hiệu cho thấy tâm lý thị trường đã phản ánh đầy đủ rủi ro, mở ra dư địa phục hồi mạnh cho các cổ phiếu có nền tảng tốt như ngân hàng. Thực tế cho thấy, nhiều nhà đầu tư tổ chức đang tái cơ cấu danh mục, chuyển hướng dòng tiền về các cổ phiếu ngân hàng nhờ mức định giá hấp dẫn và vai trò trung tâm trong hệ sinh thái tài chính nội địa.

Mô hình truyền dẫn tiền tệ thông qua kênh tín dụng là công cụ chính để điều tiết tổng cầu. Khi xuất khẩu chững lại, tín dụng tiêu dùng và đầu tư nội địa sẽ là chìa khóa để duy trì nhịp tăng trưởng GDP. Việc các ngân hàng giữ ổn định dòng vốn là điều kiện tiên quyết để đảm bảo chuỗi sản xuất – tiêu dùng không bị đứt gãy, từ đó tạo nền tảng cho phục hồi kinh tế bền vững.

Cơ hội tái cơ cấu thể chế: Khi điện và ngân hàng trở thành trụ cột quốc gia mới

Trong bối cảnh chính sách bảo hộ lan rộng và chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển mạnh, GS.TS Vũ Minh Khương (Trường Chính sách công Lý Quang Diệu – Đại học Quốc gia Singapore) nhận định: “Việt Nam cần nhận thức cao hơn về sự quan trọng của việc chuyển đổi động lực này thành một cuộc cải cách toàn diện nhằm đẩy nhanh sự phát triển hướng tới thịnh vượng”. Thay vì chỉ phản ứng bị động trước cú sốc thuế, Việt Nam cần xem đây là chất xúc tác để nâng cấp mô hình tăng trưởng và tăng cường nội lực quốc gia.

Ba nhóm giải pháp được GS.TS Vũ Minh Khương đề xuất gồm: đàm phán song phương theo mô hình USSFTA như Singapore – Mỹ; cải cách thể chế kinh doanh, công nghiệp hỗ trợ và đổi mới sáng tạo để tăng hàm lượng giá trị nội địa trong xuất khẩu; và cuối cùng là đa dạng hóa đối tác thương mại, tham gia sâu hơn vào các khối RCEP, CPTPP và BRICS+. Đây chính là ba mũi giáp công giúp Việt Nam thoát khỏi tình thế bị động, tiến tới một vị thế chủ động và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trên thực tế, Việt Nam đang cho thấy bước đi chủ động và linh hoạt. Việc giảm thuế nhập khẩu cho hàng hóa Mỹ, cho phép Starlink triển khai tại Việt Nam, và xây dựng dự thảo Nghị định kiểm soát thương mại chiến lược là minh chứng rõ ràng cho một tư duy kinh tế mở, hiện đại và thực dụng. Những chính sách này không chỉ mang ý nghĩa chiến thuật, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về cam kết hội nhập và cải cách.

Trong khi cú sốc thuế đang làm rung chuyển nền kinh tế, hai ngành điện và ngân hàng nổi lên như “phao cứu sinh” không chỉ vì ít bị ảnh hưởng, mà vì chính vai trò lan tỏa, ổn định và gắn chặt với nội lực tăng trưởng. Đây không chỉ là lựa chọn đầu tư khôn ngoan, mà còn là minh chứng cho một mô hình kinh tế đang dịch chuyển mạnh mẽ về phía chủ động, bền vững và tự cường hơn trong kỷ nguyên mới.