Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Hải quan, tổng lượng phân bón nhập khẩu trong 4 tháng đầu năm 2025 đạt trên 1,84 triệu tấn, trị giá 587 triệu USD, với mức giá trung bình khoảng 319 USD/tấn, tăng nhẹ 0,3% so với cùng kỳ. Trung Quốc tiếp tục giữ vững vị thế là nhà cung cấp lớn nhất, chiếm tới 41,8% tổng lượng nhập khẩu và gần 33% giá trị kim ngạch. Cụ thể, Việt Nam đã nhập từ Trung Quốc khoảng 770.000 tấn, trị giá hơn 192 triệu USD, dù giá trung bình mỗi tấn (250,4 USD) có xu hướng giảm nhẹ 1,3%.

Xếp thứ hai là Nga, quốc gia có thế mạnh về các sản phẩm phân bón chất lượng cao, với lượng xuất sang Việt Nam đạt trên 248.000 tấn, trị giá gần 128 triệu USD. Đáng chú ý, Lào đã vươn lên vị trí thứ ba với 153.000 tấn phân bón nhập vào Việt Nam trong cùng kỳ, đạt giá trị hơn 40 triệu USD. Điều đặc biệt là mặt hàng này từ Lào đang được hưởng mức thuế nhập khẩu 0% nhờ các hiệp định thương mại song phương, giúp giá cả cạnh tranh hơn đáng kể.

Việt Nam hiện tiêu thụ khoảng 10 – 10,5 triệu tấn phân bón mỗi năm, với phân urê, DAP, NPK, Kali… là những chủng loại chủ lực. Trong đó, phân urê chiếm ưu thế lớn nhất với sản lượng sản xuất nội địa khoảng 3 triệu tấn mỗi năm, chủ yếu dựa trên nguồn nguyên liệu khai thác từ các mỏ khí lớn như Bạch Hổ và Nam Côn Sơn.

Hai nước láng giềng dẫn đầu xuất khẩu sang Việt Nam một mặt hàng quan trọng, Lào tận dụng lợi thế thuế 0%
Thị trường phân bón Việt Nam năm nay sẽ đạt được trạng thái cân bằng giữa cung và cầu. Ảnh minh họa

Theo nhận định từ các chuyên gia nông nghiệp, thị trường phân bón trong năm 2025 được dự báo sẽ đạt trạng thái cân bằng tốt hơn giữa cung và cầu. Ước tính tổng cung có thể đạt từ 11,5 – 12 triệu tấn, đáp ứng đủ nhu cầu trong nước và tạo dư địa cho xuất khẩu. Bên cạnh thị trường nội địa ổn định, cơ hội mở rộng xuất khẩu đang rộng mở nhờ nhu cầu tăng cao từ các quốc gia như Ấn Độ, Mỹ và nhiều nước châu Phi.

Một trong những vấn đề quan trọng trong ngành phân bón là giá cả và chính sách thuế. Hiện nay, thuế nhập khẩu phân bón được áp dụng theo từng loại với mức dao động từ 0% đến 6%, tùy mã HS. Các loại như phân urê, phân lân, DAP, NPK thường bị áp thuế cao hơn (6%) trong khi SA, Kali clorua, Kali sulphate và MAP được miễn thuế. Tuy nhiên, khi hàng nhập khẩu đến từ các quốc gia có hiệp định thương mại tự do với Việt Nam, như Lào thì thuế suất có thể giảm mạnh, giúp hàng ngoại có lợi thế cạnh tranh không nhỏ.

Trước thực trạng này, cuối năm 2024, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế Giá trị gia tăng sửa đổi, với điểm mới đáng chú ý là áp dụng thuế GTGT 5% đối với mặt hàng phân bón, bắt đầu từ 1/7/2025. Mục tiêu của chính sách này là tạo sân chơi công bằng hơn giữa phân bón nhập khẩu và sản xuất trong nước.