Hai 'ứng viên' sáng giá của nông sản Việt Nam bất ngờ được cấp hộ chiếu sang thị trường tỷ dân

Sau nhiều năm xuất khẩu trong thế "chập chờn" qua biên giới, hai mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam – chanh leo và ớt tươi – đã chính thức có “tấm vé pháp lý” khi hai nghị định thư song phương với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) được ký kết. Từ nay, thay vì xuất hàng kiểu “may rủi”, doanh nghiệp Việt phải bước vào một cuộc chơi minh bạch và dài hơi, với cơ chế hậu kiểm, xử lý vi phạm, quyền tái xuất khẩu và đi sâu vào thị trường nội địa Trung Quốc.

Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, ông Nguyễn Quang Hiếu, khẳng định:“Nghị định thư là cam kết giữa hai quốc gia. Doanh nghiệp không thể ‘nhắm mắt đưa chân’ nữa.”

Một điểm mấu chốt trong thỏa thuận là cơ chế hậu kiểm: Phía Trung Quốc sẽ định kỳ kiểm tra các vùng trồng và cơ sở đóng gói đã được cấp mã. Nếu phát hiện vi phạm, sẽ điều tra, yêu cầu khắc phục và chỉ khôi phục quyền xuất khẩu khi mọi tiêu chuẩn được đảm bảo. Tỷ lệ lấy mẫu kiểm tra được chốt ở mức 2% mỗi lô hàng, có thể giảm còn 1% nếu duy trì tốt – giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí; Không còn giới hạn 7 cửa khẩu, chanh leo – ớt tươi có thể xuất bằng cả đường bộ lẫn đường biển, miễn phù hợp chức năng từng cảng.

Chanh leo và ớt của Việt Nam 'rộng cửa' vào thị trường Trung Quốc. Ảnh minh hoạ

Việc phê duyệt mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói không diễn ra liên tục mà được tổng hợp theo quý (tháng 3, 6, 9). Doanh nghiệp cần chủ động kế hoạch sản xuất – thu hoạch, tránh lỡ đơn hàng vì trượt chu kỳ phê duyệt.

Chi phí kiểm tra đột xuất sẽ do Việt Nam chi trả theo thông lệ quốc tế. Nếu kiểm tra nằm trong kế hoạch, Cục Trồng trọt có thể xin ngân sách. Nhưng nếu phát sinh ngoài kế hoạch, Cục “rất mong doanh nghiệp và hiệp hội cùng chia sẻ gánh nặng”.

Mặc dù phía Trung Quốc khuyến khích áp dụng tiêu chuẩn GAP, nhưng Cục Trồng trọt đã đàm phán linh hoạt: Chỉ cần chứng minh sản xuất an toàn, có thể truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tiêu chí về môi trường – thực phẩm – xã hội là đủ điều kiện xuất khẩu. Cục sẽ liên tục tập huấn, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt khi Trung Quốc tổ chức hậu kiểm. “Hậu kiểm không phải chuyện xa vời. Đó là phần không thể thiếu của thương mại hiện đại”, ông Hiếu kết luận.

Hai nghị định thư không chỉ mở ra hành lang pháp lý rõ ràng trong 5 năm, mà còn đặt nền móng cho một nền nông nghiệp xuất khẩu bài bản, minh bạch, truy xuất được, tránh cảnh “hàng đi được thì tốt, không thì chịu”.