Khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng len lỏi vào mọi lĩnh vực của đời sống, câu hỏi lớn đặt ra là: công việc nào sẽ bị thay thế trước? Tỷ phú Jack Ma – nhà sáng lập Alibaba – đã từng đưa ra một dự báo táo bạo: trong tương lai gần, có tới 50% công việc hiện nay có thể biến mất do tác động của AI. Ông đặc biệt chỉ rõ 6 ngành nghề có khả năng "biến mất" sớm nhất nếu người lao động không kịp thời chuyển mình.
1. Biên – phiên dịch: Ngành nghề vàng một thời sắp thoái trào
Từng được xem là nghề "hot" trong thời kỳ hội nhập, biên – phiên dịch giờ đây đang đối mặt với làn sóng cạnh tranh dữ dội từ công nghệ. Các phần mềm dịch thuật thông minh ngày nay có thể xử lý văn bản, hình ảnh và âm thanh đa ngôn ngữ với độ chính xác lên tới 99%. Thậm chí, AI có thể dịch theo thời gian thực, với tốc độ vượt trội hơn rất nhiều so với con người. Trong khi đó, chi phí sử dụng các công cụ này lại cực kỳ thấp, khiến biên – phiên dịch trở thành nhóm ngành có nguy cơ bị thay thế sớm nhất.
2. Tài xế: Ngành nghề truyền thống đang bị "robot hóa"
Việc các hãng xe công nghệ hàng đầu như Tesla, Mercedes-Benz hay Baidu đầu tư mạnh vào công nghệ xe tự lái đã không còn là chuyện xa lạ. Tại Trung Quốc, taxi và xe buýt không người lái đã được thí điểm tại Thượng Hải và nhiều thành phố lớn. Khi công nghệ hoàn thiện, việc gọi xe sẽ chỉ cần thao tác trên ứng dụng, và phương tiện sẽ tự động đến đón khách mà không cần tài xế. Những hạn chế của tài xế con người – như từ chối khách, đi đường vòng, mệt mỏi – sẽ được thay thế bằng khả năng vận hành ổn định, chính xác của xe tự hành.
![]() |
Tỷ phú Jack Ma - nhà sáng lập Alibaba |
3. Người trung gian: Mô hình "ăn chênh" sắp hết thời
Trong quá khứ, người trung gian đóng vai trò kết nối giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng. Nhưng với sự phát triển của thương mại điện tử và logistics hiện đại, vai trò này dần trở nên thừa thãi. Người tiêu dùng giờ đây có thể mua hàng trực tiếp từ nhà sản xuất chỉ với vài thao tác trên điện thoại. Những nhà bán buôn, đại lý truyền thống đang bị đào thải, trừ khi họ chuyển hướng sang cung cấp các giá trị gia tăng như dịch vụ hậu mãi, bảo hành, tư vấn…
4. Công nhân lắp ráp: Khi dây chuyền sản xuất thuộc về robot
Trong ngành sản xuất, công việc đơn giản, lặp đi lặp lại là mảnh đất màu mỡ cho robot công nghiệp. Các tập đoàn như Foxconn đã triển khai hàng chục nghìn robot lắp ráp tại nhà máy, thay thế phần lớn lao động thủ công. Trí tuệ nhân tạo và tự động hóa không chỉ giúp giảm chi phí, tăng tốc độ, mà còn giảm thiểu sai sót. Với xu hướng này, công nhân dây chuyền nếu không có kỹ năng chuyên môn cao sẽ sớm bị thay thế hoàn toàn.
5. Nhân viên phục vụ: Máy móc đang dần "phục vụ" con người
Từ siêu thị đến nhà hàng, khách sạn – xu hướng "không người phục vụ" đang lan rộng. Tại Trung Quốc, nhiều khách sạn hiện nay cho phép khách đặt phòng, mở cửa, thanh toán và check-out hoàn toàn qua ứng dụng, không cần gặp bất kỳ nhân viên nào. Máy móc không chỉ tiết kiệm chi phí, mà còn làm việc 24/7, không phàn nàn, không mệt mỏi. Đây là lời cảnh tỉnh rõ ràng cho những ai đang làm việc trong lĩnh vực dịch vụ nhưng chưa có kỹ năng nâng cao.
6. Nhân viên ngân hàng: Giao dịch số đang thay đổi cuộc chơi
Bạn có còn nhớ lần cuối cùng xếp hàng ở ngân hàng là khi nào? Rất có thể, từ nhiều năm trước. Dịch vụ ngân hàng số, ứng dụng ngân hàng di động và cây ATM thông minh đã thay thế phần lớn giao dịch truyền thống. Ngay cả việc mở thẻ hay vay tiêu dùng, người dùng cũng có thể thao tác online. Với xu hướng này, nhân viên giao dịch ngân hàng sẽ ngày càng ít đất diễn, trừ khi họ chuyển sang các vai trò tư vấn tài chính, đầu tư – những lĩnh vực vẫn cần sự tương tác con người.
Jack Ma từng nói: "Nếu không cạnh tranh được với máy móc, hãy học cách làm chủ máy móc". Dự báo của ông không chỉ là lời cảnh báo, mà còn là cơ hội để mỗi người nhìn lại và nâng cấp bản thân. Trong bối cảnh AI đang thay đổi mọi thứ từ cách chúng ta sống, học và làm việc, việc chủ động học hỏi, sáng tạo và thích ứng sẽ là chìa khóa để giữ vững vị trí trong thị trường lao động tương lai.