Trước đây, bồ kết vốn được biết đến như một loại cây gắn với ký ức dân gian, thường hiện diện trong nồi nước gội đầu truyền thống. Quả bồ kết khô, khi được nướng lên, thả vào nước nóng, tạo thành dung dịch chứa saponin có khả năng làm sạch tóc và giúp tóc chắc khỏe, mượt mà. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng loại cây “quê mùa” này lại có thể tạo nên giá trị kinh tế khổng lồ.

Tại Việt Nam, giá quả bồ kết khô dao động khoảng 170.000 đồng/kg. Nhưng ở thị trường Trung Quốc giá có thể lên tới 600 NDT/kg, tương đương khoảng 2,1 triệu đồng.

Ông Nguyễn Văn Biên, Giám đốc Trung tâm cây giống Tam Đảo (Vĩnh Phúc), cho biết bồ kết là cây có tốc độ sinh trưởng nhanh, không kén đất, phù hợp trồng ở cả vùng đất nghèo dinh dưỡng. Đây là cây kinh tế mới có thể nhân rộng để phát triển rừng và vườn đồi.

Khác với nhiều loại cây ăn quả đòi hỏi công chăm sóc cao, bồ kết gần như “tự lớn”, nhờ thân gỗ khỏe, bộ rễ phát triển mạnh và khả năng chịu hạn tốt. Cây trồng từ năm đầu đã có thể ra quả, nhưng theo kỹ thuật, người trồng thường cắt bỏ quả sớm để tập trung nuôi tán, nhánh. Đến năm thứ 3 hoặc 4, khi cây đạt chiều cao và tán đủ lớn, việc thu hoạch quả mới được tiến hành nhằm đảm bảo năng suất bền vững.

Loại cây tự lớn từng có quá khứ quê mùa, nay lột xác giúp nông dân kiếm tiền tỷ mỗi năm
Nhiều nông dân đã tận dụng được đúng giá trị của quả bồ kết để làm giàu. Ảnh minh họa

Không chỉ trồng để lấy quả khô, nhiều nông dân đã nâng tầm giá trị cây bồ kết bằng cách chế biến các sản phẩm thảo dược. Anh Trần Đình Kỹ (Bắc Ninh) đã tận dụng bồ kết kết hợp với ngải cứu và phát triển thành công các sản phẩm dầu gội, xà phòng thiên nhiên, mang lại doanh thu 2 - 3 tỷ đồng/năm.

Hiện nay, nhiều nhà máy mỹ phẩm và dược phẩm đã chủ động bao tiêu sản phẩm bồ kết, với điều kiện vùng trồng đủ lớn, đảm bảo chất lượng nguyên liệu. Điều này mở ra cơ hội phát triển bồ kết thành chuỗi sản xuất khép kín, từ trồng trọt đến chế biến và tiêu thụ.

Bên cạnh giá trị kinh tế, cây bồ kết còn được giới khoa học đánh giá cao ở khía cạnh môi trường. Với tán lá dày, thân gỗ cứng và bộ rễ sâu, cây có khả năng giữ đất, chống xói mòn và sạt lở, rất phù hợp để trồng rừng phòng hộ ven sông, đồi núi.

Trên các vùng đất bạc màu hoặc khô cằn, bồ kết vẫn phát triển tốt, giúp cải tạo đất và tạo độ ẩm cho hệ sinh thái. Khi trồng xen với các loại cây khác, bồ kết không chỉ tăng tính đa dạng sinh học mà còn hỗ trợ quá trình phục hồi rừng tự nhiên, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ rừng và giảm áp lực khai thác gỗ rừng nguyên sinh.