Loại rau mọc đầy rừng Việt Nam, tốt ngang nhân sâm, giá tương đương thịt bò loại ngon, người Trung Quốc săn lùng từng bó

Giữa muôn vàn loại rau rừng, rau dớn - một loài dương xỉ quen thuộc mọc ven suối, dưới tán rừng tại các tỉnh Tây Bắc như Điện Biên, Sơn La, Lai Châu… – đang gây chú ý khi được săn lùng như một loại “rau trường thọ”. Đặc trưng bởi ngọn cong như vòi voi, lá non vươn thẳng và mọc thành từng khóm, rau dớn từng là món ăn thường nhật của người vùng cao. Tuy nhiên, ít ai ngờ loại rau mọc dại này lại được thương lái Trung Quốc thu mua với giá lên tới 200.000 đồng/kg, tương đương giá thịt bò loại ngon.

Nguyên nhân khiến rau dớn được săn lùng là nhờ công dụng kép: vừa là thực phẩm bổ dưỡng, vừa là dược liệu quý hiếm. Người Trung Quốc coi đây là loại “rau trường sinh”, thường mua về phơi khô để chế biến các món ăn thuốc, hoặc dùng làm nguyên liệu trong y học cổ truyền.

Trong Đông y, rau dớn được mô tả có vị mát, tính bình, giúp lợi tiểu, nhuận tràng và hỗ trợ điều trị các vấn đề về tiêu hóa, đặc biệt là táo bón. Những người mắc chứng đau âm ỉ do đại tràng hay khó ngủ cũng được khuyên dùng loại rau này trong các món canh hoặc luộc để cải thiện sức khỏe.

Rau dớn thơm ngon và có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, không chỉ dừng lại ở truyền thống dân gian, rau dớn ngày càng được nghiên cứu rộng rãi và chứng minh có giá trị dược lý cao bởi nhiều nhà khoa học tại châu Á. Dưới đây là những lợi ích nổi bật đã được kiểm chứng:

Hỗ trợ kiểm soát đường huyết

Một trong những công dụng đáng chú ý của rau dớn là khả năng ức chế enzyme glucosidase – yếu tố tham gia vào quá trình phân giải carbohydrate thành đường. So với nhiều loài dương xỉ cùng họ, rau dớn cho kết quả ức chế mạnh hơn rõ rệt. Điều này cho thấy tiềm năng hỗ trợ phòng ngừa hoặc kiểm soát bệnh tiểu đường type 2. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rau dớn có thể gây độc tính tế bào nếu sử dụng với liều cao, do đó cần thận trọng trong liều lượng.

Bảo vệ gan, chống viêm hiệu quả

Chiết xuất methanol từ rau dớn đã được thử nghiệm trên mô hình gây độc gan bằng CCl₄ (carbon tetrachloride), một chất hóa học cực độc với gan. Kết quả cho thấy rau dớn có khả năng bảo vệ tế bào gan đáng kể. Đồng thời, rau còn có tác dụng kháng viêm thông qua việc ức chế hoạt động của các enzyme gây viêm như lipoxygenase và COX-2. Nhờ đó, rau dớn có thể được ứng dụng hỗ trợ điều trị các bệnh viêm mạn tính.

Rau dớn có thể chế biến theo nhiều hình thức như luộc, xào tỏi... đều rất ngon. Ảnh minh họa

Kháng khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa

Một nghiên cứu tại Malaysia đã phân tích hoạt tính sinh học của chiết xuất ethanol từ rau dớn và phát hiện khả năng kháng khuẩn mạnh đối với các vi sinh vật gây bệnh như Salmonella, E. coli, Staphylococcus aureus... Đây đều là những tác nhân phổ biến gây rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng thực phẩm, thậm chí là tiêu chảy cấp. Việc sử dụng rau dớn thường xuyên, đúng cách có thể hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch và sức khỏe đường ruột.

Chống oxy hóa, làm chậm lão hóa

Rau dớn chứa lượng lớn flavonoid – hợp chất chống oxy hóa mạnh – giúp trung hòa các gốc tự do và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do quá trình oxy hóa. Nồng độ flavonoid trong rau dớn được đo lên tới gần 20 mg/g (trọng lượng khô), với khả năng chống oxy hóa đạt 24,590%. Đây là lý do người ta ví rau dớn như một “bức tường chắn” chống lại lão hóa sớm và các bệnh mãn tính do stress oxy hóa.

Tác dụng giảm đau tự nhiên

Không cần đến thuốc tây, rau dớn với hoạt chất sterol và flavonoid cũng có khả năng làm dịu cơn đau, đặc biệt là các cơn đau ngoại biên và phản ứng viêm trung tâm. Một số tài liệu khoa học đã chỉ ra rằng rau dớn có thể được xem là chất giảm đau nguồn gốc thực vật, phù hợp cho những người có cơ địa nhạy cảm hoặc không dung nạp thuốc kháng viêm.

Dù có nhiều lợi ích, rau dớn cũng cần được sử dụng đúng liều và chế biến hợp vệ sinh. Một số loài dương xỉ chứa độc tố tự nhiên, do đó người tiêu dùng nên chọn loại rau dớn ăn được, tránh nhầm lẫn với các loài tương tự. Khi sơ chế, nên rửa kỹ, chần sơ qua nước sôi để loại bỏ chất chát và các chất gây kích ứng tiềm ẩn.