Tập đoàn công nghệ khổng lồ của Nhật Bản, Toshiba, đã chính thức kết thúc 74 năm niêm yết trên thị trường chứng khoán Tokyo vào ngày 20 tháng 12 năm 2023. Đây là một dấu mốc đáng buồn, đánh dấu sự sụp đổ của một biểu tượng công nghiệp từng là niềm tự hào của đất nước mặt trời mọc. Việc hủy niêm yết này diễn ra sau một loạt bê bối tài chính, các khoản lỗ khổng lồ và áp lực từ các nhà đầu tư.

Trong nhiều thập kỷ, Toshiba liên tiếp có tên trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới với hàng loạt sản phẩm đa dạng từ máy tính xách tay, TV, máy photocopy cho đến lò vi sóng và các thiết bị điện tử gia dụng. Toshiba bắt đầu gia nhập thị trường Việt Nam vào những năm 1990 và thành lập công ty con đầu tiên năm 1996, trở thành thương hiệu điện tử gia dụng quen mặt với hàng triệu gia đình Việt. Các sản phẩm của Toshiba, đặc biệt là tivi, tủ lạnh, máy giặt và máy tính xách tay, đã từng rất được ưa chuộng nhờ vào độ bền và chất lượng cao.

Tuy nhiên, từ năm 2015, uy tín của Toshiba bắt đầu lung lay với việc vỡ lở bê bối kế toán, khi tập đoàn này thừa nhận đã thổi phồng lợi nhuận trong nhiều năm. Tiếp theo đó, bộ phận năng lượng hạt nhân tại Mỹ, Westinghouse, gặp khó khăn nghiêm trọng do sự chậm trễ trong việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân và phải nộp đơn xin phá sản vào năm 2017. Vụ việc này đã khiến Toshiba thua lỗ hàng tỷ USD, đẩy tập đoàn vào cuộc khủng hoảng tài chính trầm trọng.

Lý do huyền thoại công nghệ kết thúc 74 năm niêm yết trên thị trường chứng khoán, vang bóng một thời tại Việt Nam
Toshiba đã chính thức kết thúc 74 năm niêm yết trên thị trường chứng khoán Tokyo vào năm 2023

Có thể thấy, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ của Toshiba là việc đầu tư sai lầm vào năng lượng hạt nhân. Các dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Mỹ đã tiêu tốn một lượng vốn khổng lồ và không mang lại lợi nhuận như kỳ vọng. Ngoài ra, việc thiếu tầm nhìn chiến lược, chậm đổi mới công nghệ cũng là yếu tố khiến Toshiba tụt hậu so với các đối thủ như Samsung, LG hay Sony, đặc biệt trong mảng điện tử tiêu dùng.

Áp lực từ các quỹ đầu tư nước ngoài cũng là một nguyên nhân quan trọng. Để bù đắp khoản lỗ, Toshiba đã phải bán một phần lớn cổ phiếu, cho phép các quỹ đầu tư quốc tế nắm giữ cổ phần chi phối và gây áp lực đòi hỏi tập đoàn phải thoái vốn khỏi các mảng kinh doanh thua lỗ và tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi. Sau nhiều năm tranh chấp và các cuộc bỏ phiếu gay gắt, một liên minh các nhà đầu tư do quỹ Japan Industrial Partners (JIP) dẫn đầu đã hoàn tất thương vụ mua lại Toshiba với giá 14 tỷ USD và thực hiện việc hủy niêm yết.

Việc Toshiba bị hủy niêm yết và chuyển đổi sở hữu có thể tạo ra nhiều tác động đối với thị trường Việt Nam. Thứ nhất là thương hiệu và niềm tin: Mặc dù thương hiệu Toshiba vẫn tồn tại và các sản phẩm vẫn được bán trên thị trường, nhưng sự sụp đổ này có thể làm giảm niềm tin của người tiêu dùng. Người tiêu dùng Việt Nam có thể lo ngại về chính sách bảo hành, dịch vụ hậu mãi và sự ổn định của thương hiệu trong tương lai. Thứ hai là:: Việc Toshiba rút lui khỏi thị trường có thể làm giảm mức độ cạnh tranh, tạo điều kiện cho các đối thủ khác như Samsung, LG, hay Xiaomi chiếm lĩnh thị phần. Tuy nhiên, sự cạnh tranh giữa các thương hiệu này vẫn sẽ đảm bảo giá cả hợp lý và nhiều lựa chọn cho người tiêu dùng. Thứ ba là Tái cấu trúc và sản phẩm mới: Dưới quyền sở hữu mới, Toshiba có thể sẽ tái cấu trúc mạnh mẽ, tập trung vào các mảng kinh doanh có lợi nhuận hơn như cơ sở hạ tầng, công nghệ kỹ thuật số và các dịch vụ B2B. Do đó, các sản phẩm điện tử tiêu dùng truyền thống có thể không còn là trọng tâm.

Tóm lại, sự suy tàn của Toshiba là một câu chuyện đáng suy ngẫm về những thách thức mà các tập đoàn công nghệ lớn phải đối mặt trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và tốc độ phát triển chóng mặt. Đối với người tiêu dùng Việt Nam, sự ra đi của một thương hiệu quen thuộc có thể để lại nhiều tiếc nuối, nhưng cũng là một lời nhắc nhở rằng không có "gã khổng lồ" nào tồn tại mãi mãi nếu không có sự thay đổi và thích nghi.