Ngày 30/5/2025, Ủy ban Quản lý quốc tế Nam Phi (ITAC) – cơ quan điều tra phòng vệ thương mại của nước này – đã công bố Kết luận sơ bộ trong vụ việc điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá (CBPG) đối với mặt hàng lốp xe ô tô, xe buýt và xe tải có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam.

  • Thời điểm khởi xướng điều tra: 20/9/2024, theo đơn kiến nghị từ Hiệp hội các nhà sản xuất lốp xe Nam Phi.

  • Mặt hàng bị điều tra: Lốp xe ô tô, xe buýt và xe tải thuộc các mã HS như 4011.10.01, 4011.10.03, 4011.10.05…

  • Thời kỳ điều tra:

    • Đối với hành vi bán phá giá: 1/11/2022-31/5/2024

    • Đối với hành vi lẩn tránh thuế CBPG: 1/8/2022-31/7/2024

  • Đối tượng bị ảnh hưởng: Ngành sản xuất lốp xe của khối SACU (Liên minh thuế quan gồm Nam Phi, Botswana, Lesotho, Eswatini, Namibia).

Kết luận sơ bộ từ ITAC: Có 3 doanh nghiệp bị áp mức thuế hơn 41%

Theo ITAC, có 6 doanh nghiệp Việt Nam trả lời Bản câu hỏi điều tra ban đầu. Tuy nhiên, sau đó ITAC đã gửi yêu cầu cung cấp thông tin bổ sung (Deficiency letter) đến 6 công ty trên và chỉ có 03 doanh nghiệp Việt Nam nộp thông tin trả lời. Có 2/3 công ty hợp tác đầy đủ và được ITAC thẩm tra tại chỗ vào tháng 2/2025.

Kết quả cho thấy, có sự thay đổi đáng kể trong mô hình thương mại giữa Trung Quốc, Việt Nam và SACU. Cụ thể, lượng nhập khẩu từ Trung Quốc giảm mạnh, trong khi nhập khẩu từ Việt Nam tăng vọt trong cùng thời gian. ITAC cho rằng điều này làm suy giảm hiệu quả của biện pháp CBPG đang áp dụng với Trung Quốc.

Từ các yếu tố trên, ITAC đã kết luận sơ bộ rằng có sự lẩn tránh các biện pháp CBPG áp dụng với Trung Quốc từ Việt Nam. Théo ITAC, các doanh nghiệp Việt Nam bị xác định có hành vi bán phá giá, với biên độ phá giá lên tới 78,9%.

Mức áp thuế tùy thuộc từng công ty, cụ thể:

  • Với 3 doanh nghiệp Việt Nam hợp tác cung cấp thông tin:

    • 02 công ty không bị xem là lẩn tránh thuế do không tham gia thị trường giai đoạn trước đó.

    • 01 công ty còn lại bị áp thuế chống lẩn tránh tạm thời 8,78%.

  • 03 doanh nghiệp không hợp tác đầy đủ bị áp mức thuế toàn phần là 41,47%, tương đương mức đang áp dụng cho hàng Trung Quốc.

Mức thuế chống lẩn tránh này sẽ được áp dụng tạm thời trong vòng 6 tháng, đến khi có kết luận cuối cùng (dự kiến vào tháng 9/2025).

Một số loại lốp xe của Việt Nam bị Nam Phi áp thuế chống bán phá giá lên hơn 41%
Ảnh minh họa lốp xe ô tô

Doanh nghiệp có thể phản hồi

Các doanh nghiệp có thời hạn 14 ngày kể từ ngày công bố kết luận sơ bộ để gửi bình luận chính thức tới ITAC. Trong trường hợp không phản hồi đúng hạn ở các giai đoạn trước, doanh nghiệp cần nêu rõ lý do và thuyết phục ITAC xem xét ý kiến hiện tại.

ITAC sẽ tiếp tục điều tra và ban hành Kết luận cuối cùng dự kiến vào tháng 9 năm 2025. Sau đó, Cơ quan điều tra Nam Phi sẽ trình Bộ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp để xem xét áp dụng biện pháp chống lẩn tránh chính thức.

Cục phòng vệ thương mại đưa ra các khuyến nghị:

  • Hiệp hội Cao su Việt Nam cần nhanh chóng thông báo kết luận sơ bộ đến các doanh nghiệp liên quan và phối hợp xử lý tình huống, thậm chí đề xuất Chính phủ hỗ trợ khi cần.

  • Doanh nghiệp xuất khẩu nên:

    • Nghiên cứu kỹ kết luận sơ bộ và cân nhắc phản hồi kịp thời;

    • Chủ động phối hợp chặt chẽ với ITAC trong giai đoạn tiếp theo;

    • Tránh các hành vi không hợp tác vì có thể bị áp mức thuế bất lợi;

    • Cân nhắc đề xuất ITAC rà soát thuế trong tương lai;

    • Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu nhằm giảm rủi ro nếu bị áp thuế chính thức.