Sáng 25/6, Quốc hội đã thông qua Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) với 426/430 đại biểu có mặt tán thành, đạt tỷ lệ gần 90%. Một trong những điểm nhấn quan trọng của Luật lần này là phân cấp mạnh mẽ hơn quyền điều chỉnh dự toán ngân sách cho Chính phủ.

Theo đó, Chính phủ được phép lập và điều chỉnh dự toán ngân sách trung ương trong trường hợp có biến động dẫn đến tăng vay hoặc tăng bội chi, sau đó trình Quốc hội quyết định. Trên cơ sở nghị quyết của Quốc hội, UBND các cấp sẽ lập dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương, trình HĐND cùng cấp xem xét và quyết định.

Chính phủ cũng được giao quyền điều chỉnh dự toán thu, chi cho một số bộ, ngành, địa phương mà không làm tăng tổng mức vay hoặc bội chi ngân sách, đồng thời có trách nhiệm báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Chính phủ cho biết, việc phân cấp thẩm quyền điều hành ngân sách là yêu cầu cấp thiết nhằm tạo sự chủ động, linh hoạt, hiệu quả trong điều hành ngân sách nhà nước, đặc biệt trong bối cảnh biến động kinh tế và yêu cầu đẩy nhanh đầu tư công.

Cùng với phân quyền, Luật cũng quy định rõ trách nhiệm của Quốc hội, Chính phủ, HĐND và UBND các cấp trong việc giám sát, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, tham nhũng, lãng phí ngân sách.

Luật sửa đổi quy định cụ thể cơ chế phân chia một số khoản thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương:

  • TP Hà Nội: được giữ lại 100% tiền sử dụng đất và tiền thuê đất (theo Luật Thủ đô).
  • Địa phương không nhận bổ sung cân đối: giữ lại 80%, trung ương hưởng 20%.
  • Địa phương nhận bổ sung cân đối: giữ lại 85%, trung ương hưởng 15%.
Quốc hội chính thức phân cấp thẩm quyền cho Chính phủ trong quyết định, điều chỉnh ngân sách
Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính báo cáo tiếp thu, giải trình.

Ngoài ra, Luật trao quyền cho Chính phủ và UBND các cấp tự quyết định việc sử dụng nguồn tăng thu và phần dự toán chi còn lại, không quy định thứ tự ưu tiên để đảm bảo linh hoạt trong điều hành.

Luật cũng bổ sung thêm thẩm quyền cho Chính phủ trong việc quản lý các khoản viện trợ không hoàn lại, tài trợ, đóng góp tự nguyện từ tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước. Đồng thời, tăng trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách và đơn giản hóa thủ tục kiểm soát chi qua Kho bạc Nhà nước.

Đáng chú ý, Quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh được phép tạm ứng tối đa 50% số dư đầu năm để triển khai các dự án hạ tầng cấp thiết, với điều kiện hoàn trả trong vòng 36 tháng.

Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi) gồm 79 điều, chính thức có hiệu lực từ năm ngân sách 2026. Một số nội dung quan trọng về phân cấp ngân sách cấp tỉnh, xã đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ được áp dụng sớm hơn, từ ngày 1/7/2025.

Việc lập dự toán ngân sách cho năm 2026 và quyết toán ngân sách năm 2024 vẫn tuân theo quy định của Luật Ngân sách năm 2015, bảo đảm sự chuyển tiếp hợp lý và ổn định cho bộ máy tài chính công.