Shark Hưng: Khởi nghiệp mà Ikigai dưới 40% chẳng khác nào tự 'dò mìn' trong bóng tối

Khởi nghiệp không phải… lên xe rồi mới hỏi đi đâu

“Khởi nghiệp mà không biết mình đi đâu, chẳng khác nào bạn đang đi xuyên lục địa mà không có bản đồ”, ông Nguyễn Thanh Hưng (Shark Hưng), Phó Chủ tịch Tập đoàn CEN Group, nhận định thẳng thắn tại chương trình "Lên Shark Tank – Gọi vốn hay PR?", mới đây.

Shark Hưng cho rằng, một founder giỏi đầu tiên phải có cảm nhận tốt về mô hình kinh doanh, vì startup luôn gắn liền với khả năng hiện thực hóa ý tưởng. Khả năng điều hành chính là biến mô hình kinh doanh thành thực tế, hay nói cách khác là khả năng xây dựng đội ngũ, huy động nguồn lực.

Nhiều người thường chọn một trong hai hướng tiếp cận khi khởi nghiệp. Một là cùng nhau bàn xem làm gì, hai là cùng lên một chuyến xe, không biết đi đâu nhưng quan trọng là đi cùng ai như mô hình "Từ tốt đến vĩ đại". Nhưng với ông, cả hai cách tiếp cận đó đều thiếu nền tảng nếu chưa có mô hình kinh doanh cụ thể.

“Cùng nhau lên xe mà không biết đích đến giống như đi xuyên lục địa nhưng không có bản đồ. Thành công có thể đến, nhưng thường chỉ xảy ra trong những giai đoạn đặc biệt, như giai đoạn đầu thập niên 90, thời điểm mà làm gì cũng thắng vì thị trường còn trống trải. Còn hiện tại, nếu không có mô hình rõ ràng, bạn sẽ rất dễ đi vào ngõ cụt,” Shark Hưng phân tích.

Ông Nguyễn Thanh Hưng, Phó Chủ tịch Tập đoàn CEN Group. Ảnh minh hoạ.

Ikigai dưới 40%, tốt nhất đừng khởi nghiệp

Không dừng lại ở việc chỉ ra sai lầm, vị “cá mập” của chương trình Shark Tank đưa ra lời khuyên cho các startup: Hãy đọc cuốn Ikigai – Lý do bạn tồn tại trên Trái đất này. Ông cho rằng, mô hình Ikigai là công cụ quan trọng giúp xác định liệu bạn có nên khởi nghiệp hay không.

Theo Shark Hưng, Ikigai gồm 4 yếu tố chính:

Thứ nhất là đam mê: Bạn có thực sự yêu điều mình làm không? Đam mê ở đây không phải kiểu “yêu em lắm nhưng trời mưa thì thôi”, mà phải là khao khát đủ lớn để bạn sẵn sàng đánh đổi. “Chỉ có đam mê mới giúp bạn vượt qua những cơn bĩ cực,” ông nhấn mạnh.

Thứ hai là năng lực: Bạn có sở hữu “core competence”, năng lực vượt trội để thực sự làm tốt điều đó không? Năng lực bao gồm khả năng sáng tạo, kiểm soát chất lượng, khả năng nhân rộng mô hình...

Thứ ba là giá trị: Thứ bạn tạo ra có thực sự giải quyết vấn đề xã hội không? Có khiến người khác sẵn sàng chi tiền vì nó không? Ông Hưng lưu ý rằng có những sản phẩm tuy có giá trị cao về mặt học thuật, nhưng lại không có giá trị sử dụng hoặc không thiết thực với thị trường.

Cuối cùng là hiệu quả: Mô hình kinh doanh của bạn có khả năng sinh lời không? Nhiều mô hình rất “kêu”, ý tưởng rất “đẹp”, nhưng thực thi không mang lại hiệu quả, thì cũng khó sống sót.

Ông dẫn chứng từ chương trình Shark Tank: “Nhiều nhà khoa học rất tài giỏi, trình bày mô hình tạo mưa nhân tạo hay điện gió cực kỳ xuất sắc, đam mê cháy bỏng. Nhưng cuối cùng không hiệu quả. Biến "chì thành vàng" thì có thể, nhưng nếu tốn hàng tỷ đồng mà chỉ thu lại vài trăm thì thị trường sẽ không theo".

Một trong những điểm nhấn mạnh mẽ nhất trong bài chia sẻ của Shark Hưng là cảnh báo với các startup chưa tìm thấy giao thoa giữa 4 yếu tố trên. Theo ông, nếu Ikigai đạt dưới 40% thì "chẳng khác nào tự mình đi dò mìn".

“Bạn đam mê âm nhạc, sắc đẹp nhưng năng lực lại nằm ở sửa ô tô, giá trị bạn tạo ra thì liên quan đến đồ cổ, mà hiệu quả tài chính lại bằng 0, thì thôi, tốt nhất chưa nên khởi nghiệp", Shark Hưng khuyến nghị, đồng thời nhấn mạnh, chỉ khi tìm ra được Ikigai – lý do bạn đến với thế giới này, thì lúc đó bạn mới nên bắt đầu. Còn nếu chưa tìm ra, thì tốt hơn hết là chờ đợi, học hỏi và tiếp tục khám phá chính mình.