Thép Trung Quốc bước vào chu kỳ mới: Chính sách ‘chống cạnh tranh tiêu cực’ mở đường, doanh nghiệp Việt Nam hưởng lợi

Áp lực giảm giá thép từ Trung Quốc đang hạ nhiệt khi chính phủ nước này quyết liệt triển khai các biện pháp cắt giảm sản lượng. Riêng tháng 7, sản lượng thép giảm 4% so với cùng kỳ, và lũy kế từ đầu năm giảm 3%. Diễn biến này được xem là tín hiệu cho thấy giá thép toàn cầu nhiều khả năng đã chạm đáy, chuẩn bị bước vào chu kỳ phục hồi mới do Trung Quốc hiện chiếm hơn 50% sản lượng và tiêu thụ thép toàn cầu, mọi biến động về giá thép tại quốc gia này đều có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị trường thế giới. Bên cạnh đó, giá nguyên liệu đầu vào như than và quặng sắt cũng có xu hướng hạ nhiệt nhờ nguồn cung dồi dào từ Úc và Brazil - hai quốc gia tăng mạnh khai thác nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi. MBS dự báo giai đoạn 2025–2026, giá than có thể giảm 4%-2%/năm, còn giá quặng giảm 5%-4%/năm.

Điểm nhấn của năm 2025 là chính sách “chống cạnh tranh tiêu cực” do Bắc Kinh khởi xướng. Khái niệm này ám chỉ tình trạng các doanh nghiệp trong thị trường dư cung buộc phải giảm giá mạnh, hạ chất lượng sản phẩm để giữ thị phần, dẫn đến vòng xoáy phá giá và suy yếu toàn ngành. Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu cắt giảm công suất kém hiệu quả, nâng cao chất lượng sản xuất, khuyến khích phát triển xanh và thúc đẩy “một thị trường quốc gia thống nhất”. Đây được coi là phiên bản cải tiến của chương trình cải cách nguồn cung năm 2015, vốn đã giúp thị trường thép thoát khủng hoảng dư thừa công suất trước đó.

Dự báo giá thép xây dựng tới năm 2026

Theo Vietcap, lần này đà phục hồi sẽ chậm hơn do nhu cầu bất động sản vẫn yếu, khác với chu kỳ 2015–2017 khi nhu cầu BĐS tăng mạnh. Trong giai đoạn trước, từ đáy năm 2015 đến cuối 2017, giá HRC và thép cây tại Trung Quốc tăng tới 135%–136%. IMF phân tích, 60% tăng trưởng đến từ cầu, 40% từ cắt giảm cung. Chu kỳ hiện tại có đặc điểm ngược lại: nguồn cung bị siết chặt là động lực chính, trong khi cầu chưa cho thấy sự cải thiện rõ rệt. Tuy vậy, xu hướng trung và dài hạn vẫn tích cực nhờ tác động từ phía cung.

Dự báo giá thép HRC tới năm 2026

Về ngắn hạn, hoạt động tích trữ hàng tồn kho có thể hỗ trợ sản lượng tiêu thụ khi các nhà phân phối kỳ vọng giá tiếp tục đi lên. Đồng thời, tâm lý thị trường thép có thể được hỗ trợ nhờ động lực từ dự án thủy điện Yarlung Tsangpo tại Tây Tạng, chính thức khởi công ngày 19/7/2025. Đây là siêu dự án với tổng vốn đầu tư lên tới 168 tỷ USD, quy mô công suất lắp đặt 60.000 MW - gấp 6 lần về vốn và 3 lần về công suất so với đập Tam Hiệp, qua đó hứa hẹn trở thành công trình thủy điện lớn nhất thế giới. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Thép Đặc biệt Trung Quốc, dự án này dự kiến sẽ tiêu thụ khoảng 6-8 triệu tấn thép trong suốt quá trình triển khai. Mặc dù khối lượng thép tiêu thụ cho dự án là rất lớn, song con số 6-8 triệu tấn vẫn chỉ tương đương chưa tới 1% tổng sản lượng thép của Trung Quốc trong năm 2024. Hơn nữa, nhu cầu này sẽ được trải đều trong nhiều năm thi công, vì vậy tác động tới bức tranh cung - cầu toàn ngành chỉ ở mức hạn chế. Về trung và dài hạn, biên lợi nhuận ngành thép nội địa sẽ cải thiện nhờ giá bán ra tăng trong khi phần lớn nguyên liệu đầu vào đã được mua trước với mức giá thấp.

Với vị trí địa lý gần và mức độ hội nhập thương mại cao, giá thép Việt Nam có mối tương quan chặt với Trung Quốc. Thực tế, ngay sau khi giá thép Trung Quốc bật tăng tháng 7/2025, các doanh nghiệp nội địa như Hòa Phát (mã chứng khoán: HPG), Hoa Sen (mã chứng khoán: HSG), Nam Kim (mã chứng khoán: NKG) đã đồng loạt công bố tăng giá bán. Ngành thép Việt Nam được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ chu kỳ tăng giá thép mới, bắt nguồn từ các biện pháp cắt giảm nguồn cung của Trung Quốc. Trong bối cảnh giá thép đi lên, doanh nghiệp thường cải thiện cả lợi nhuận lẫn biên lợi nhuận, nhờ giá bán đầu ra (thường theo giá giao ngay) cao hơn trong khi chi phí đầu vào đã được chốt ở mức thấp trước đó.