Giữa làn sóng phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo, Trung Quốc đã đưa ra một quyết định bất ngờ nhưng đầy chiến lược trong mùa thi đại học quốc gia 2025. Khi hơn 13 triệu học sinh bước vào kỳ thi Gaokao quan trọng nhất đời mình, các ông lớn công nghệ như Alibaba, Tencent, ByteDance và Moonshot AI đã đồng loạt khóa nhiều chức năng trên nền tảng trí tuệ nhân tạo của họ, bao gồm cả nhận diện hình ảnh và hỏi đáp bằng văn bản. Mục tiêu rất rõ ràng: ngăn chặn việc sử dụng AI để gian lận trong kỳ thi.

Trung Quốc cúp điện AI để ngăn học sinh gian lận mùa thi
Bộ Giáo dục Trung Quốc đã yêu cầu các công ty công nghệ tạm thời vô hiệu hóa các tính năng có thể bị lợi dụng,

Động thái này không chỉ là phản ứng của doanh nghiệp mà còn là sự hợp tác chặt chẽ với chính phủ. Bộ Giáo dục Trung Quốc đã yêu cầu các công ty công nghệ tạm thời vô hiệu hóa các tính năng có thể bị lợi dụng, đồng thời triển khai loạt biện pháp công nghệ cao trong phòng thi. Các chatbot AI nổi tiếng như Qwen của Alibaba, Doubao của ByteDance hay Yuanbao của Tencent khi bị người dùng gửi ảnh đề thi đều trả lời một cách cứng rắn rằng chức năng này không khả dụng trong thời gian thi, nhằm đảm bảo công bằng cho tất cả thí sinh.

Không dừng lại ở việc cắt luồng dữ liệu, các địa phương còn đẩy mạnh giám sát bằng các hệ thống AI chuyên biệt trong phòng thi, được thiết kế để phát hiện những hành vi bất thường như thì thầm, nhìn trộm bài hay trao đổi tín hiệu bằng cử chỉ. Một số trường thi trang bị máy dò kim loại, thiết bị chặn sóng vô tuyến, hệ thống nhận diện khuôn mặt, nhận dạng vân tay, thậm chí chặn luôn tín hiệu điện thoại di động để đảm bảo kỳ thi không bị phá hoại bởi các thiết bị công nghệ ngụy trang.

Kỳ thi Gaokao không chỉ đơn giản là một bài kiểm tra học thuật, mà là cánh cửa sinh tử với nhiều gia đình Trung Quốc. Trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như Trung Quốc, nơi xuất thân và hộ khẩu có thể ảnh hưởng lớn tới cơ hội học hành, kỳ thi này thường được xem như cơ hội duy nhất để vươn lên tầng lớp trung lưu, đặc biệt với học sinh vùng sâu vùng xa. Vì vậy, mọi hành động bảo vệ sự minh bạch trong kỳ thi không chỉ là việc quản lý giáo dục, mà còn là giữ gìn niềm tin xã hội.

Trong nhiều thành phố, chính quyền địa phương còn ban hành các biện pháp hỗ trợ như tạm hoãn giờ làm việc, ưu tiên giao thông quanh khu vực thi và kiểm soát tiếng ồn từ công trình, lễ hội. Mục tiêu là tạo ra một không gian thi thật sự lý tưởng để học sinh có thể tập trung tối đa cho kỳ thi định đoạt tương lai.

Quyết định "ngắt nguồn" AI tạm thời này cho thấy Trung Quốc đang đi đầu trong việc kiểm soát rủi ro công nghệ trong môi trường giáo dục. Khi AI ngày càng trở nên thông minh và dễ tiếp cận, những hành vi gian lận tinh vi cũng xuất hiện ngày một nhiều hơn. Trong khi thế giới còn đang tranh cãi về việc tích hợp AI vào hệ thống giáo dục, thì Trung Quốc lại lựa chọn tạm dừng để kiểm soát, thay vì để mất quyền chủ động vào tay người dùng.