Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 14/2025/TT-NHNN quy định về tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Văn bản có hiệu lực từ ngày 15/9/2025, bổ sung nhiều điểm mới quan trọng, nâng chuẩn an toàn vốn của hệ thống ngân hàng tiệm cận thông lệ quốc tế.

Cơ cấu tổ chức và quản lý tỷ lệ an toàn vốn

Theo quy định, Hội đồng quản trị hoặc Hội đồng thành viên của ngân hàng thương mại, hoặc Tổng giám đốc (Giám đốc) đối với chi nhánh ngân hàng nước ngoài, phải ban hành quy định nội bộ về tuân thủ tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu. Quy định này phải phù hợp với đặc điểm hoạt động, mức độ rủi ro, chu kỳ kinh doanh và chiến lược phát triển của từng ngân hàng, đồng thời tuân thủ pháp luật và Thông tư.

Tổng giám đốc có trách nhiệm xây dựng, trình Hội đồng quản trị hoặc Hội đồng thành viên ban hành các quy định nội bộ, tổ chức triển khai và giám sát việc tuân thủ. Ngoài ra, ngân hàng phải bố trí cá nhân hoặc bộ phận chuyên trách quản lý tỷ lệ an toàn vốn, báo cáo định kỳ cho lãnh đạo.

Ban Kiểm soát giám sát việc chấp hành các quy định, trong khi kiểm toán nội bộ thực hiện rà soát độc lập và khách quan nhằm đánh giá tính phù hợp và mức độ tuân thủ của toàn bộ hệ thống.

Các tỷ lệ an toàn vốn cơ bản

Thông tư 14/2025 đưa ra công thức xác định ba chỉ tiêu chính:

Tỷ lệ vốn lõi cấp 1 = Vốn lõi cấp 1 / (RWA + 12,5 x (KOR + KMR))

Tỷ lệ vốn cấp 1 = Vốn cấp 1 / (RWA + 12,5 x (KOR + KMR))

Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) = Vốn tự có / (RWA + 12,5 x (KOR + KMR))

Trong đó, RWA là tổng tài sản có rủi ro tín dụng, KOR là vốn yêu cầu cho rủi ro hoạt động, và KMR là vốn yêu cầu cho rủi ro thị trường.

Các ngân hàng phải duy trì mức tối thiểu: tỷ lệ vốn lõi cấp 1 là 4,5%, tỷ lệ vốn cấp 1 là 6% và CAR là 8%. Đối với ngân hàng có công ty con, yêu cầu được áp dụng cả ở mức riêng lẻ và hợp nhất. Trường hợp công ty con hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm, ngân hàng không hợp nhất theo kế toán thông thường mà tính toán theo quy định riêng của Thông tư.

Bổ sung bộ đệm vốn theo lộ trình

Một điểm mới quan trọng là việc áp dụng bộ đệm bảo toàn vốn (Capital Conservation Buffer – CCB) và bộ đệm vốn phản chu kỳ (Countercyclical Buffer – CCyB).

Với CCB, ngân hàng phải tăng dần vốn dự phòng từ năm đầu tiên với mức 0,625%, lên 1,25% ở năm thứ hai, 1,875% ở năm thứ ba và 2,5% từ năm thứ tư. Khi cộng thêm CCB, các tỷ lệ vốn được nâng như sau: vốn lõi cấp 1 tối thiểu 7%, vốn cấp 1 tối thiểu 8,5% và CAR tối thiểu 10,5%.

Ngân hàng chỉ được chia lợi nhuận bằng tiền mặt khi duy trì đầy đủ các mức này.

Với CCyB, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước có quyền quyết định áp dụng mức từ 0% đến 2,5% trong từng thời kỳ, tùy vào tình hình kinh tế và rủi ro hệ thống.

Quy định về ngoại tệ và vàng

Đối với các khoản mục bằng ngoại tệ và vàng, ngân hàng phải quy đổi sang đồng Việt Nam khi tính tỷ lệ an toàn vốn.

Cụ thể, nếu ngày tính không trùng với cuối tháng, quý hoặc năm, tỷ giá quy đổi là tỷ giá hạch toán theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Nếu trùng với cuối kỳ báo cáo, ngân hàng sử dụng tỷ giá chuyển đổi khi lập báo cáo tài chính.

Với vàng, ngân hàng kinh doanh vàng sử dụng giá bán ra do chính ngân hàng niêm yết vào cuối ngày. Trường hợp không kinh doanh vàng, áp dụng giá bán ra của doanh nghiệp sở hữu nhãn hiệu vàng. Nếu ngày báo cáo rơi vào ngày nghỉ, sử dụng dữ liệu của ngày làm việc liền trước.

Thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước

Ngoài các tỷ lệ quy định chung, Ngân hàng Nhà nước có quyền yêu cầu một số ngân hàng duy trì mức an toàn vốn cao hơn, dựa trên kết quả thanh tra, giám sát và mức độ rủi ro thực tế. Đồng thời, NHNN có thể áp dụng bộ đệm vốn bổ sung đối với các ngân hàng có tầm quan trọng hệ thống.

Thông tư 14/2025/TT-NHNN lần đầu tiên cập nhật yêu cầu mới của Ủy ban Basel về rủi ro hoạt động, bao gồm cách xác định vốn yêu cầu và cơ chế thu thập, xử lý dữ liệu tổn thất. Đây được coi là bước tiến quan trọng để hệ thống ngân hàng Việt Nam hội nhập chuẩn mực quốc tế, tăng cường khả năng chống chịu trước biến động.

Với việc nâng chuẩn an toàn vốn, yêu cầu áp dụng bộ đệm vốn và thẩm quyền điều chỉnh linh hoạt của cơ quan quản lý, chính sách mới được kỳ vọng sẽ củng cố tính an toàn của hệ thống ngân hàng, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ lợi ích của người gửi tiền.

Thông tư có hiệu lực thi hành từ ngày 15/9/2025.