Bộ trưởng: Cần 140 năm để hoàn vốn dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam 67 tỷ USD nếu Nhà nước tự đầu tư

Chiều 18/6, giải trình trước Quốc hội tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết dự luật lần này đề xuất nhiều cơ chế chính sách đặc thù nhằm mở cửa cho tư nhân tham gia đầu tư, đồng thời rút ngắn thời gian triển khai các dự án đường sắt - vốn thường kéo dài tới 5 năm mỗi dự án.

Bộ trưởng dẫn chứng, riêng bước xin chủ trương đầu tư đã mất khoảng 1 năm, trong khi bước thiết kế có thể kéo dài từ 2 - 3 năm do phải trải qua nhiều quy trình phức tạp.

"Chi phí tư vấn cũng rất nhiều, gồm lập dự án, giải phóng mặt bằng, khảo sát... Chúng tôi thống kê tuyến đường sắt mất tới 100 tỷ đồng cho 2 bước này, mà thực ra báo cáo không có gì" - Bộ trưởng nói.

Về phát triển quỹ đất dọc tuyến (TOD), Bộ trưởng Bộ Xây dựng khẳng định đây là giải pháp giúp chỉnh trang đô thị, tối ưu hiệu quả sử dụng đất và tạo nguồn thu ngân sách để tái đầu tư cho hạ tầng. Ông cho rằng nếu không làm TOD thì quỹ đất 2 bên tuyến chỉ để làm ruộng, thả trâu bò ăn cỏ.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu trước Quốc hội chiều ngày 18/6

Nhà nước mất 140 năm để hoàn vốn cho dự án đường sắt tốc độ cao 67 tỷ USD nếu tự đầu tư

Nhấn mạnh vai trò của khu vực tư nhân, ông Minh cho rằng cần có cơ chế phân bổ đất đai phù hợp để tạo động lực cho nhà đầu tư. "Nếu mang ra đấu thầu đất thì rất khó. Ai cũng biết đầu tư đường sắt rất lâu. Với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, nếu Nhà nước bỏ ra 67 tỷ USD thì thời gian thu hồi vốn ước tính mất khoảng 140 năm. Nếu có nhà đầu tư tư nhân tham gia thì cần đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân" - ông nói.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh khẳng định, việc mở cửa cho tư nhân đầu tư đường sắt là để cụ thể hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước.

Dự thảo Luật cũng làm rõ vai trò quản lý của Nhà nước trong thẩm định, kiểm tra và nghiệm thu chất lượng công trình; quy định trách nhiệm phê duyệt tiêu chuẩn kỹ thuật và kiểm soát công nghệ của các cơ quan chuyên môn.

Ảnh minh họa

Liên quan đến lo ngại tư nhân "bán dự án cho nước ngoài", ông Minh cho biết dự luật lần đầu tiên đưa vào các quy định về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực đường sắt. Cụ thể, quá trình đấu thầu hoặc chỉ định thầu phải có sự giám sát của các cơ quan như Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Thanh tra, Kiểm toán Nhà nước. Các bên tham gia đều chịu sự điều chỉnh của nhiều luật, trong đó có Bộ luật Hình sự.

Đóng góp ý kiến cho dự thảo, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) cho rằng việc không tính chi phí giải phóng mặt bằng vào phần vốn Nhà nước trong dự án PPP là chưa phù hợp. “Dù có ưu đãi đầu tư, nhưng nếu Nhà nước đã bỏ tiền ra giải phóng mặt bằng thì phải được tính vào hợp phần đầu tư công” - ông nói.

Ông Huân cũng cho rằng việc quy định không áp dụng nguyên tắc cạnh tranh trong lựa chọn nhà thầu cho báo cáo tiền khả thi hoặc các thiết kế EPC là thiếu công bằng và không phù hợp thông lệ quốc tế. “Nếu luật ghi rõ như vậy, có thể tạo tiền lệ xấu, dẫn đến cơ chế bất lợi cho các nhà đầu tư khác trong tương lai” - ông cảnh báo.