Hoa Kỳ đang điều tra một loạt sản phẩm gỗ, ván ép Việt Nam và có thể áp dụng đồng thời 3 loại thuế

3 'gọng kìm' thuế quan từ Mỹ

Tại Tọa đàm "Thương mại gỗ và sản phẩm gỗ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ", ngày 24/6, theo cảnh báo mới nhất từ Hiệp hội Sản phẩm gỗ Quốc tế Hoa Kỳ (IWPA), nhiều sản phẩm gỗ, ván ép xuất khẩu từ Việt Nam đang nằm trong diện điều tra có thể chịu đồng thời 3 loại thuế gồm: Thuế đối ứng (retaliatory tariffs); Thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp (AD/CVD); Thuế an ninh quốc gia theo Mục 232.

Đơn cử, hồi tháng 5/2025, Liên minh Công bằng thương mại về Gỗ dán cứng của Hoa Kỳ đã đệ đơn kiện các doanh nghiệp từ Việt Nam, Trung Quốc và Indonesia, cáo buộc nhận trợ cấp từ chính phủ và bán phá giá, gây thiệt hại cho ngành sản xuất nội địa Mỹ. Việt Nam bị đề xuất áp mức thuế trừng phạt lên tới 133,72%, chỉ sau Trung Quốc (474,2%) và Indonesia (202,8%). Nếu quá trình điều tra diễn ra đúng tiến độ, các mức thuế sơ bộ có thể được áp dụng từ quý IV/2025.

Đáng chú ý, mức thuế đối ứng bổ sung 46% đối với Việt Nam đã được chính quyền Hoa Kỳ công bố vào ngày 2/4 theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), tuy nhiên đang tạm hoãn đến ngày 9/7 do bị đình chỉ thi hành theo phán quyết của Tòa Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ. Vụ việc đang được kháng cáo lên cấp cao hơn, thậm chí có thể kéo dài tới Tòa án Tối cao.

Ngoài ra, chính quyền Mỹ còn có thể viện dẫn Mục 122 – cho phép Tổng thống áp thuế tối đa 15% trong vòng 150 ngày nếu IEEPA không được chấp thuận. Trong khi đó, các biện pháp theo Mục 232 vốn được thiết kế để bảo vệ an ninh quốc gia, vẫn đang được xem xét và có thể áp dụng với các mặt hàng như tủ gỗ và đồ nội thất nhập khẩu từ Việt Nam.

Trước tình hình phức tạp này, đại diện IWPA khuyến nghị doanh nghiệp Việt Nam phải theo dõi sát đơn đăng ký mức thuế riêng biệt (SRA) do Bộ Thương mại Hoa Kỳ phát hành, dự kiến vào cuối tháng 7 hoặc đầu tháng 8. Việc đăng ký đúng hạn có thể giúp doanh nghiệp được hưởng mức thuế thấp hơn mức phổ quát.

"Hoa Kỳ đặc biệt quan tâm tới xuất xứ gỗ – yếu tố mang tính bắt buộc hơn cả việc có chứng chỉ FSC hay không. Doanh nghiệp cần chủ động cung cấp thông tin chi tiết về nguồn nguyên liệu, chứng minh không sử dụng gỗ rủi ro hoặc gỗ có xuất xứ không rõ ràng. Đồng thời, tăng cường nhập khẩu gỗ cứng từ Hoa Kỳ, đây được xem là điểm cộng lớn trong hồ sơ xuất xứ, vừa góp phần cân bằng cán cân thương mại, vừa thể hiện thiện chí hợp tác", IWPA nhấn mạnh.

Nhiều sản phẩm gỗ, ván ép xuất khẩu từ Việt Nam đang nằm trong diện điều tra có thể chịu đồng thời 3 loại thuế.

Gắn mác 'made in Việt Nam' giúp tăng biên lợi nhuận 8–15%

Theo ông Nguyễn Chánh Phương – Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), để tồn tại và phát triển bền vững, các doanh nghiệp ngành gỗ cần thoát khỏi vai trò "gia công đơn thuần", chuyển dịch sang sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh, có thương hiệu riêng, tập trung vào chuỗi giá trị cao.

Ông Phương nhấn mạnh, việc tăng tỷ trọng mô hình sản xuất ODM (thiết kế và sản xuất theo đơn đặt hàng) và OEM (gia công theo mẫu mã, thương hiệu đối tác) sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn toàn bộ chuỗi từ nguyên liệu đến thành phẩm, từ đó tăng hiệu quả và khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường nhập khẩu.

“Muốn thoát khỏi thế yếu trong chuỗi giá trị toàn cầu, ngành gỗ Việt cần chủ động nâng cấp chuỗi sản xuất, kiểm soát đầu vào và chuyển dịch sang các khâu có giá trị gia tăng cao hơn”, ông Phương nhận định.

Dù đối mặt với không ít áp lực, ngành gỗ Việt vẫn sở hữu nhiều lợi thế đáng kể. Việt Nam đang tham gia 19 FTA, trong đó có nhiều hiệp định thế hệ mới như EVFTA, CPTPP. Những cam kết mở cửa thị trường không chỉ giúp hàng gỗ Việt tiếp cận sâu hơn vào thị trường cao cấp mà còn tạo lợi thế thuế quan rõ rệt.

"Với EVFTA, nếu doanh nghiệp tận dụng tốt xuất xứ Việt Nam, biên lợi nhuận có thể tăng từ 8–15% so với sản phẩm cùng loại đến từ Trung Quốc”. Phó Chủ tịch HAWA nhấn mạnh.

Sự chênh lệch này đến từ việc nhiều thị trường phát triển đang ưu tiên hàng hóa từ Việt Nam, một quốc gia được đánh giá cao về năng lực sản xuất, tuân thủ tiêu chuẩn lao động, môi trường và có quan hệ thương mại ổn định. Trong khi đó, hàng Trung Quốc ngày càng gặp rào cản từ các biện pháp phòng vệ thương mại, mức thuế cao, và tâm lý “tẩy chay ngầm” tại một số thị trường.