Hòa Phát (HPG) sắp đối mặt với áp lực mới từ châu Âu, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026

Doanh nghiệp thép Việt Nam trước áp lực từ CBAM

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, Liên minh châu Âu (EU) đã chính thức triển khai cơ chế đánh thuế carbon xuyên biên giới, nhằm thúc đẩy sự chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và bền vững.

Cơ chế này được biết đến với tên gọi “Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon” (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM), dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 sau giai đoạn thử nghiệm từ năm 2023 đến 2025. Theo đó, các doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường châu Âu sẽ phải trả thuế carbon nếu hàng hóa của họ có lượng phát thải carbon vượt quá mức tiêu chuẩn của EU.

Lộ trình áp dụng CBAM (Ảnh: Viện Nghiên cứu Tăng trưởng xanh)

Sắt thép là một trong những ngành chịu tác động trực tiếp từ cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới của EU. Sau khi được vận hành chính thức từ năm 2026, doanh nghiệp thép sẽ phải mua 1 chứng chỉ CBAM cho mỗi tấn CO2 tương đương có trong sản phẩm nhập khẩu vào EU, dựa trên hạn ngạch miễn phí ETS và phần trăm CBAM. Đến năm 2034, cơ chế CBAM sẽ có hiệu lực hoàn toàn và các doanh nghiệp thép sẽ phải nộp 100% phí.

Theo Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương, EU là một trong những thị trường xuất khẩu hàng đầu của ngành thép Việt Nam. Năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu được khoảng 11,8 triệu tấn thép, tương đương khoảng 8,9 tỷ USD; trong đó có khoảng 27% xuất khẩu sang thị trường EU. Theo ước tính của các chuyên gia, giá giấy phép carbon chiếm khoảng 5 - 10% tổng chi phí sản xuất thép và tỷ lệ này còn cao hơn đối với sản xuất xi măng.

Theo nhận định, nếu các doanh nghiệp thép Việt Nam không ứng phó tốt với CBAM, xuất khẩu sang EU sẽ bị ảnh hưởng, thậm chí có nguy cơ mất thêm nhiều thị trường khác, khi các quốc gia này đang xem xét áp dụng các quy định tương tự như CBAM.

Hòa Phát và kế hoạch 4 năm chuẩn bị ứng phó

Chia sẻ tại ĐHĐCĐ thường niên 2022, Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Hòa Phát (HPG) - ông Trần Đình Long từng tiết lộ công ty đang nghiên cứu làm "thép xanh" thân thiện với môi trường.

Thép xanh là loại thép được sản xuất bằng công nghệ thân thiện với môi trường, không phát thải hoặc phát thải rất ít khí carbon ra ngoài môi trường. Nếu như việc sản xuất thép bằng phương pháp truyền thống sử dụng than cốc nung chảy quặng sắt trong các lò cao, thì thép xanh sử dụng khí hydro xanh hoặc khí gas tự nhiên thay vì than cốc.

Ngoài ra, phương pháp sử dụng lò đốt sinh khối (Biomass) cũng là một giải pháp. Lò đốt sinh khối là một công nghệ đốt khí sinh học (CO, H2, CH4, ...) được tạo ra bởi quá trình phản ứng nhiệt phân trong môi trường yếm khí của các nguyên liệu sinh khối như gỗ, trấu, phụ phẩm nông nghiệp,...

Ông Trần Đình Long chia sẻ lý do Hòa Phát muốn làm thép xanh là vì đây là xu hướng chung của thế giới, đặc biệt là các nước châu Âu, Mỹ, G7 cũng đang phát triển thép xanh theo nhiều phương pháp khác nhau.

Ông Trần Đình Long chia sẻ tại ĐHĐCĐ thường niên 2022

Với mục tiêu trở thành một trong những tập đoàn sản xuất thép hàng đầu khu vực, Hòa Phát đã và đang tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất và ứng dụng công nghệ thép xanh. Dung Quất 2, một dự án chiến lược của tập đoàn, sẽ nâng cao công suất sản xuất thép xanh, tiếp tục khẳng định cam kết của Hòa Phát trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Năm 2024, CTCP Thép Hòa Phát Dung Quất đã được BSI - Tổ chức Chứng nhận Quốc tế hàng đầu của Vương quốc Anh xác nhận hoàn thành Báo cáo Kiểm kê khí nhà kính cho doanh nghiệp theo yêu cầu của Tiêu chuẩn ISO 14064-1:2018. Đây là một trong những chương trình mà doanh nghiệp sản xuất thép phải triển khai, làm tiền đề đáp ứng các yêu cầu khác khi xuất khẩu hàng hóa ra thị trường thế giới, nhất là khu vực EU.

Trước đó, Hòa Phát đã áp dụng công nghệ sản xuất tuần hoàn khép kín vào sản xuất tại tất cả các khu liên hợp sản xuất gang thép. Doanh nghiệp đã tính toán kỹ lưỡng và dành tới 30% vốn đầu tư cho các hạng mục môi trường.

Các khu liên hợp sản xuất gang thép của doanh nghiệp tại Hải Dương và Dung Quất đều áp dụng hàng loạt các giải pháp và ứng dụng công nghệ mới nhất để tối ưu sản xuất cũng như tiết kiệm năng lượng.

Ông Lê Duyên Anh – Tổng Giám đốc BSI Việt Nam trao giấy cho ông Hồ Đức Thọ – Phó Giám đốc Công ty Thép Hòa Phát Dung Quất (bên phải) (Ảnh: Hòa Phát)

Tính riêng năm 2023, tổng lượng điện phát của các nhà máy điện nhiệt dư thuộc Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát tại Hải Dương và Dung Quất đạt 2,4 tỷ kWh, giúp Hòa Phát tự chủ khoảng 80% lượng điện năng cho sản xuất. Trong đó, sản lượng điện tự phát của Hòa Phát Dung Quất ghi nhận đạt 1,96 tỷ kWh.

Ngoài sử dụng nhiệt dư trong luyện coke để phát điện, khu liên hợp còn tận dụng khí than dư thừa trong luyện gang, thép làm nhiên liệu cho nồi hơi để phát điện. Công nghệ sản xuất điện năng này đã góp phần bảo vệ môi trường, giảm lượng phát thải CO2 so với loại hình phát điện nhiệt than có công suất tương đương.

Hiện, Hòa Phát áp dụng các giải pháp sản xuất thép tiết kiệm năng lượng gồm: Thu hồi nhiệt dư, tận dụng phục vụ cho phát điện để cung cấp cho sản xuất; Sử dụng công nghệ dập cốc khô thân thiện với môi trường để sản xuất điện; Công nghệ tuabin thu hồi năng lượng quạt gió lò cao; Sử dụng nhiệt dư để sản xuất điện trong quá trình thiêu kết quặng.

Đặc biệt, công nghệ đúc - cán liên tục, tận dụng nhiệt từ phôi nóng giúp tiết giảm tối đa sử dụng năng lượng, làm giảm chi phí sản xuất, đồng thời giảm phát thải CO2/tấn sản phẩm.