Nhắc đến những loài cá đặc sản miền Tây Nam Bộ, cá dứa – hay còn gọi cá tra bần – là cái tên không thể bỏ qua. Loài cá này có tên khoa học Pangasius polyuranodon, thuộc họ cá da trơn, cùng họ với cá tra và cá basa quen thuộc.

Cá dứa sinh sống chủ yếu ở vùng nước mặn, nước lợ tại các tỉnh ven biển Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt nhiều ở Cà Mau và Đồng Tháp. Thoạt nhìn dễ nhầm với cá tra, cá basa, nhưng quan sát kỹ sẽ thấy khác biệt rõ rệt: cá dứa có sọc đen chạy dọc lưng, vây nhỏ thon dài màu hồng nhạt, trong khi cá tra và cá basa thường có vây to, màu xám.

Loài cá lạ mang tên trái cây, thịt thơm đặc biệt: Là đặc sản cực hiếm, giá 1 triệu đồng/kg vẫn cháy hàng
Loài cá lạ mang tên trái cây, thịt thơm đặc biệt: Là đặc sản cực hiếm, giá 1 triệu đồng/kg vẫn cháy hàng
Cá dứa là một trong những đặc sản hiếm có ở miền sông nước Nam Bộ

Điểm hấp dẫn nhất của cá dứa nằm ở phần thịt, thịt trắng, ngọt, thơm, săn chắc, phảng phất thơm mùi dứa và hầu như không có lớp mỡ dưới da. Đây cũng là lý do loài cá này được nhiều người sành ăn đánh giá cao.

Cá dứa chủ yếu được đánh bắt tự nhiên, mùa cá chỉ kéo dài khoảng 4–5 tháng trong năm. Do sản lượng ít, cá ngày càng trở nên khan hiếm, khiến nhiều người sẵn sàng chi tiền lớn để được thưởng thức.

Cá dứa tự nhiên tươi có giá khoảng 300.000 – 400.000 đồng/kg; Cá dứa tự nhiên một nắng giá dao động 450.000 – 700.000 đồng/kg. Thời điểm khan hiếm, giá có thể lên tới 1 triệu đồng/kg, có tiền chưa chắc mua được.

Loài cá lạ mang tên trái cây, thịt thơm đặc biệt: Là đặc sản cực hiếm, giá 1 triệu đồng/kg vẫn cháy hàng
Cá dứa có thể chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn

Để đáp ứng nhu cầu, cá dứa đã được nhân giống và nuôi phổ biến hơn. Cá nuôi tươi có giá bình dân hơn khoảng 180.000 – 190.000 đồng/kg, còn cá nuôi một nắng khoảng 300.000 đồng/kg. Ưu điểm của cá nuôi là nguồn hàng ổn định, giá cả vừa phải, nhưng hương vị không thể sánh bằng cá dứa thiên nhiên. Người sành ăn thường nhận xét cá dứa tự nhiên “ngọt đậm, thịt chắc và thơm hơn hẳn”.

Không chỉ quý hiếm, cá dứa còn nổi tiếng nhờ giá trị ẩm thực đa dạng. Thịt săn chắc, ít xương, thoang thoảng hương vị dứa nhưng không tanh giúp loài cá này chế biến thành nhiều món ngon như cá dứa kho tộ, chiên giòn, nấu canh chua, làm gỏi. Khô cá dứa một nắng rất tiện lợi trong bảo quản, chế biến thành cơm cháy khô cá dứa, gỏi xoài cá dứa hay chiên mắm chua ngọt.

Ngày nay, nhiều nhà hàng ở miền Đông và Tây Nam Bộ đã đưa khô cá dứa một nắng vào thực đơn, giới thiệu đến du khách như một trong những đặc sản trứ danh của vùng sông nước miền Tây.