Món cơm Nhật phổ biến đội giá lên tới 120 USD/bát, báo hiệu tình trạng cạn kiệt 1 loại nguyên liệu tưởng chừng có thể khai thác vô tận

Một bát cơm cầu gai tại đảo Rishiri (Hokkaido) vùng biển lạnh vốn nổi tiếng với loài cầu gai bafun thượng hạng nay được bán với giá 15.000-18.000 yen (100-120 USD). Con số khiến không ít thực khách giật mình, nhất là khi chỉ vài năm trước, giá một bát tương tự vào khoảng 8.000-9.000 yen (55-65 USD).

Bà Kimiko Sato, chủ nhà hàng Sato Shokudo chia sẻ: “Ai cũng sốc khi nhìn bảng giá. Thường thì cả nhóm chỉ dám gọi một bát cơm cầu gai để chia nhau, còn lại gọi thêm mì ramen”.

Cầu gai vốn luôn là món xa xỉ, nhưng mức tăng gần gấp đôi trong thời gian ngắn khiến món ăn này trở thành “xa xỉ phẩm” thực sự. Nguyên nhân trước mắt đến từ đồng yen yếu, chi phí nhập khẩu tăng và xu hướng giá thực phẩm leo thang nói chung. Hiện chi tiêu cho thực phẩm của hộ gia đình Nhật chiếm gần 30% thu nhập, mức cao nhất trong 43 năm. Chỉ riêng tháng 7/2025, giá thực phẩm tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước, nhanh hơn tháng 6 (7,2%).

Nhiều gia đình buộc phải thắt lưng buộc bụng, tại chợ Tsukiji, du khách Momoko Asami (35 tuổi) thừa nhận: “Chúng tôi đến để ăn uni donburi nhưng giá quá cao, đành chọn món khác.” Trong khi đó, nhiều bà nội trợ sáng tạo để tiết kiệm như tận dụng rau trồng lại từ lõi bắp cải hay thay thế nguyên liệu đắt đỏ bằng loại rẻ hơn.

Món cơm cầu gai đã tăng giá phi mã vì sản lượng sụt giảm. Ảnh minh hoạ

Theo ông Tatsuaki Yamakami, Giám đốc Hợp tác xã Thủy sản Rishiri, sản lượng cầu gai tại đảo đã giảm một nửa chỉ trong năm qua. “Giá tăng vọt vì sản lượng quá thấp. Nguyên nhân là nước biển ấm lên, loài cầu gai này không còn sinh trưởng như trước. Đây là điều đáng lo ngại", ông nói.

Số liệu khoa học củng cố nhận định này: nhiệt độ nước biển quanh Nhật đã tăng khoảng 5°C trong vài năm gần đây. Không chỉ cầu gai, mà cả cá hồi, cá thu đao, mực,... những “linh hồn” của ẩm thực Nhật đều sụt giảm mạnh về sản lượng trong 20 năm qua. Giá bán lẻ đã tăng gấp 5 lần.

Tác động ấy không dừng ở ngành thủy sản, ôn Stefan Angrick - Trưởng bộ phận Kinh tế thị trường Nhật Bản tại Moody’s Analytics, nhấn mạnh: “Nhiệt độ toàn cầu tăng và thời tiết cực đoan sẽ khiến lạm phát thực phẩm cao mang tính cấu trúc trong tương lai.” Một báo cáo quốc tế gần đây cũng cho thấy thời tiết bất thường đã đẩy giá gạo ở Nhật tăng 48% chỉ trong một tháng sau đợt nắng nóng. Nhật Bản đặt mục tiêu nâng tỷ lệ tự cung tự cấp thực phẩm từ 60% hiện nay lên 69% vào năm 2030. Nhưng theo nhà khoa học Shigeho Kakehi, kế hoạch này có thể bị chặn đứng bởi áp lực khí hậu. “Ngay cả khi chúng ta nỗ lực giảm phát thải, nhiệt độ vẫn sẽ tăng thêm 1-1,5°C vào cuối thế kỷ. Do đó, cần kiểm soát chặt chẽ hơn thời điểm và sản lượng đánh bắt cá con, cá đẻ,” ông nói.

Câu chuyện một bát cơm cầu gai đắt ngang một bữa tiệc sang trọng không chỉ là cú sốc ẩm thực. Nó phản ánh thách thức lớn hơn: biến đổi khí hậu đang hiện diện ngay trong bữa ăn hàng ngày, khiến người dân phải cân nhắc từng lựa chọn và buộc chính phủ đối diện bài toán an ninh lương thực.