Mỹ phát hiện 11 triệu tấn 'báu vật' trong tro than, cơ hội thoát bóng Trung Quốc

Trong bối cảnh thế giới ngày càng phụ thuộc vào công nghệ cao và năng lượng sạch, nguyên tố đất hiếm đang trở thành tài nguyên chiến lược có ý nghĩa sống còn với mọi nền kinh tế. Được ví như "vitamin của ngành công nghiệp hiện đại", đất hiếm có mặt trong mọi sản phẩm từ điện thoại thông minh, xe điện đến radar quân sự và tuabin gió. Nhưng trớ trêu thay, phần lớn nguồn cung của thế giới lại đến từ một quốc gia duy nhất – Trung Quốc.

Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), vào năm 2022, gần 80% lượng đất hiếm mà Mỹ nhập khẩu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Quốc gia châu Á này hiện không chỉ sở hữu trữ lượng lớn mà còn kiểm soát tới hơn 90% công suất chế biến đất hiếm toàn cầu. Điều đó khiến các nền kinh tế lớn, bao gồm Mỹ, rơi vào tình thế bị phụ thuộc và dễ tổn thương trước những biến động địa chính trị.

Mỹ đang sở hữu tới 11 triệu tấn nguyên tố đất hiếm bị chôn vùi trong các bãi tro than. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, một bước ngoặt lớn đã bất ngờ xuất hiện từ… đống tro than – thứ lâu nay được coi là phế thải công nghiệp. Một nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Texas ở Austin vừa công bố phát hiện gây chấn động: Mỹ đang sở hữu tới 11 triệu tấn nguyên tố đất hiếm bị chôn vùi trong các bãi tro than, với tổng giá trị ước tính lên tới 8,4 tỷ USD, tương đương 214.000 tỷ đồng.

Tro than là sản phẩm phụ sinh ra từ việc đốt than trong các nhà máy nhiệt điện – vốn bị xem là nguồn gây ô nhiễm nghiêm trọng và được xử lý như rác thải. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu kéo dài nhiều năm của nhóm khoa học gia Mỹ đã chỉ ra rằng bên trong lớp tro tưởng chừng vô dụng đó lại ẩn chứa hàm lượng đáng kể các nguyên tố đất hiếm như neodymium, yttrium hay terbium – những nguyên tố không thể thiếu trong ngành điện tử, quốc phòng và năng lượng sạch.

Đất hiếm có mặt trong mọi sản phẩm từ điện thoại thông minh, xe điện đến radar quân sự và tuabin gió. Ảnh minh họa

Đáng chú ý, lượng đất hiếm trong tro than được phát hiện lần này gấp khoảng 8 lần trữ lượng đất hiếm đã biết trong lòng đất của nước Mỹ hiện nay. Điều này có thể làm thay đổi toàn diện chính sách phát triển khoáng sản chiến lược của Mỹ trong thời gian tới.

Việc khai thác đất hiếm từ tro than không chỉ giúp Mỹ tận dụng chất thải công nghiệp, giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn có tiềm năng bẻ gãy sự phụ thuộc vào nguồn cung từ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Đây được xem là một lợi thế kép trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt và cuộc đua công nghệ toàn cầu đang leo thang.

Công ty Element USA – một doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực này – hiện đang dẫn đầu nỗ lực phát triển công nghệ chiết xuất đất hiếm từ tro than và đào tạo đội ngũ kỹ sư chuyên sâu. Tuy vậy, các chuyên gia cảnh báo rằng công nghệ này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm quy mô lớn và cần thêm đầu tư để đạt hiệu quả kinh tế cao.